5,079
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
no edit summary
Opis owego starodawnego „obiadu polskiego” znalazł się w księgach XI i XII ''Pana Tadeusza''. Natomiast we wcześniejszych księgach poematu mamy do czynienia z opisem posiłków bardziej współczesnych poecie – takich, jakie Mickiewicz mógł pamiętać z własnej młodości w dawnym Wielkim Księstwie Litewskim (które, przypomnijmy, obejmowało terytorium nie tylko dzisiejszej Republiki Litewskiej, ale i znacznie większej Białorusi). Ale coś, co dla Mickiewicza było zwykłą, codzienną kuchnią „kraju lat dziecinnych”, dla nas jest już zapomnianą kuchnią staropolską – czyli tym samym, czym dla niego była kuchnia opisana w tak hołubionym przez niego zbiorze dawnych przepisów. I podobnie jak Mickiewicz fantazjował sobie o odtworzeniu staropolskiej uczty, tak i ja chciałbym podzielić się tu moim wyobrażeniem soplicowskiej wieczerzy. Być może ktoś kiedyś przygotuje ją naprawdę według jadłospisu, który tu zaproponuję; ale póki co, poprzestańmy głównie na imaginacji.
== „Wieczerzano w zamczysku” “They Supped Inside the Castle” ==[[File:Przemijały w milczeniu talerze i dania.jpg|thumb|left|„W zamku sień wielka, jeszcze dobrze zachowana, sklepienie całe “The hall of the castle – still fairly intact – the soffit still good – wprawdzie pękła jedna ściana…”although one wall was quite cracked…”<ref>{{Cyt
| nazwisko = Mickiewicz
| imię = Adam
| tytuł = Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwieor The Last Foray in Lithuania: Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszemA Tale of the Gentry during 1811–1812 | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce = Lwów-Warszawa-Kraków | rok = 1921 | strony inni = translated by Marcel Weyland | url = https://plweb.wikisourcearchive.org/wikiweb/20170707131534/http://Pan_Tadeusz_(wydwww.antoranz._1921)net/BIBLIOTEKA/PT051225/PanTad-eng/CałośćPT-Start.htm#CONTENTS }}, księga Book I, wersy verses 262–263</ref><br>Ten kadr i kolejne z ekranizacji This and next frames come from Andrzej Wajda's 1999 film adaptation of ''Pana TadeuszaPan Tadeusz'' w reżyserii Andrzeja Wajdy (1999).]]
Chronologię posiłków opisanych w ''Panu Tadeuszu'' [[Z wizytą w Soplicowie: Śniadanie u Sędziego#O czym to było?|omówiliśmy już sobie przy okazji wpisu o soplicowskich śniadaniach]], więc teraz przypomnę tylko, że w pierwszych pięciu księgach poematu znajdziemy opis trzech posiłków popołudniowo-wieczornych. Są to: piątkowa wieczerza w dawnym zamku Horeszków, sobotni obiad w dworku Sędziego Soplicy oraz niedzielna wieczerza, która znowu odbyła się w zamku. Nasze ''menu'' spróbujemy złożyć z okruchów informacji, które poeta przekazał nam w opisach wszystkich trzech posiłków.
I kredens doń (jak mówi) zaintromitował.</poem>
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = Mickiewicz
| imię = Adam
| tytuł = Pan Tadeusz, or The Last Foray in Lithuania: A Tale of the Gentry during 1811–1812
| inni = translated by Marcel Weyland
| url = https://web.archive.org/web/20170707131534/http://www.antoranz.net/BIBLIOTEKA/PT051225/PanTad-eng/PT-Start.htm#CONTENTS
}}, Book V, verses 305–308
| źródło-oryg = {{Cyt
| nazwisko = Mickiewicz
| imię = Adam
| strony =
| url = https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921)/Całość
}}, Book księga V, verses wersy 305–308 }}
A właściwie dlaczego Woźny Protazy upierał się, by wieczerzano w ponurych ruinach opuszczonego zamczyska? Oficjalnie dlatego, że zamek lepiej niż domek Sędziego mógł pomieścić licznych gości przybyłych na zakończenie procesu między Sędzią a Hrabią. Ale że ów proces toczył się właśnie o tenże zamek, to Protazy chciał wykazać, iż Soplicowie nabyli go przez zasiedzenie i że zamkiem „Sędzia dotąd prawnie włada, czego dowodem jawnym jest, że w zamku jada”.<ref>Mickiewicz, ''op. cit.'', księga V, wersy 647–648</ref>
Puknie na toast duchom butelka szampana.</poem>
| źródło = Mickiewicz, ''op. cit.'', Book V, verses 793–810
}} }}
Wygląda na to, że pod koniec kolacji na stół wrócił drób, w tym indyki. Te ostatnie, choć pochodzą z Ameryki, zadomowiły się w Polsce dość szybko po podróżach Kolumba, spychając ze stołów inne duże ptaki, jak pawie i łabędzie, które odtąd hodowano już głównie jako ptaki ozdobne. W XIXnbsp;w. pieczony indyk był już od dawna uważany za staropolski przysmak.
