4,415
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
UffPhew! Rozpisałem się, I've written a longer text than I'd intended to i tak było w dużym skrócieand still it's but a brief, simplified summary. Zasad koszerności, jak widaćAs you can see, jest sporothe rules of ''kashrut'' are quite complex. Aż trudno sobie wyobrazić, żeby ktoś na co dzień o nich wszystkich pamiętałIt's hard to imagine anyone even remembering all the minutiae, chociażby przy robieniu zakupówlet alone carrying them in practice. Jak Żydzi sobie z tym radząHow do Jews deal with them?
Jak już nadmieniłem w poprzednim wpisieAs I'v mentioned in my previous post, istnieją specjalne organizacje poświadczające koszerność produktów spożywczychthere are special organization whose job is to certify foodstuffs, restauracjirestaurants, hoteli itphotels, etc. Zatrudnieni w nich rabini skrupulatnie liczą łuski na rybachas kosher. They employ rabbis who carefully inspect the scales on fish, sprawdzającheck the lungs of a ritually slaughtered cow for any lesions, czy rytualnie ubita krowa nie ma zmian chorobowych w płucach, pilnują, czy zakład produkcyjny sprzedaje cały swój „zakwas” przed Paschą albo czy restauracja używa osobnych naczyń do mięsa i nabiału, itdverify that a food-processing plant sells all of its "leaven" before Passover or that a restaurant uses separate vessels and utensils for dairy and meat. I jeśli wszystko się zgadzaIf everything checks out, to wydają odpowiedni certyfikat koszernościthen they issue an appropriate kosher certificate.
Czasami świadectwo koszerności można znaleźć nawet na produktach, których koszerność wydaje się oczywistaSometimes you may find a kosher certification symbol even on products whose kosherness would seem obvious. Może to powodować wesołość u nieGentiles may find it funny or suspect some kind of rip-Żydówoff when they see, którzy podejrzewają jakiś przekrętlet's say, widząc gdzieś npa bottle of kosher mineral water. butelkę koszernej wody mineralnej. Niektórzy wyobrażają sobieIs there unkosher water? Some folks imagine a rabbi makes kosher water like a Catholic priest makes holy water: taking regular water, że rabin robi koszerną wodęsaying a short prayer over it, tak jak ksiądz katolicki robi wodę święconą: bierze zwykłą wodęgetting his paycheck and there, odmawia nad nią jakąś modlitwę, inkasuje należność i oto mamy wodę koszernąyou've got kosher water! Tymczasem rabin nie czyni trefnej wody koszernąIn fact, tylko poświadczaa rabbi doesn't make water kosher, że już jest koszernabut only certifies that already is kosher. W tym celu sprawdza na przykładTo this end he ascertains, czy w zakładziefor example, w którym jest butelkowana, nie płynęła tymi samymi rurami, którymi wcześniej puszczano coś niekoszernegothat on the way to the bottle the water wasn't pumped through the same pipes that previously carried something unkosher.
Ostatecznie jednak toWhen all is said and done, czy coś jest koszerne, czy nie, zależy w dużej mierze od interpretacji przepisówwhether something is kosher depends a lot on one's interpretation of the rules. Do większości tego, co napisałem wyżej, ktoś mógłby się przyczepić, że jego rabin ma inny pogląd na ten czy inny szczegółMost of what I wrote above may be easily challenged by someone who will say they rabbi has a different view on this detail or another. Dlatego od certyfikowania koszerności są różne organizacje, stosujące nieco odmienne kryteriaThere's more than one kosher certifying agency and their criteria aren't exactly the same. Jeszcze większa rozbieżność jest wśród zwykłych Żydów – zarówno w teoriiThere's even more discrepancy among ordinary Jews, czyli w poglądach na both in theory (defining what is or isn't kosher) and in practice (deciding to what extent one is willing to, co jest, a co nie jest koszerne – jak i w praktyce, czyli w tym, na ile chce im się wszystkich tych zasad przestrzegaćactually follow the rules). Oczywiście są tacy, którzy nie wezmą do ust niczego, co mogliby jakkolwiek podejrzewać o trefnośćThere are Jews whose lips will never touch anything they aren't 100% sure to be kosher.
Są też ŻydziAnd then, którzy wybierają złoty środek i niby przestrzegają zasad there are Jews who try to find the middle ground by following the rules of ''kaszrutkashrut'', ale dość liberalniebut rather liberally. Na przykład w domu jedzą koszernieSo, for instance, they keep kosher at home (often treating it more as part of their ethnic heritage than a religious requirement), traktując but then they go to bardziej jako część swojego dziedzictwa narodowego niż wymóg religijny, ale poza domem chodzą do niekoszernych restauracjiunkosher restaurants. Niektórzy stosują coś w rodzaju domniemania koszernościSome employ a kind of presumption of kosherness: jeśli nie widać gołym okiem, że coś jest ewidentnie niekoszerneif you can't see with your naked eye that something is evidently unkosher, then it's probably safe to można eat. There's a custom among the moderately religious part of American Jews to jeść. U średnio religijnych Żydów amerykańskich wykształcił się zwyczaj chodzenia do chińskich knajp – zwłaszcza w Boże Narodzeniefrequent Chinese restaurants (especially on Christmas, bo wtedy chrześcijańskie restauracje bywały zamkniętewhen Christian restaurants tended to be closed). Kuchnia chińska koszerną nie jestChinese cuisine isn't kosher, ale mała ilość nabiału nabiału oraz faktbut the low amount of dairy ingredients, że wieprzowina czy krewetki są drobno posiekane i ukryte wewnątrz pierożków czy sajgonekalong with the fact that pork and prawns are finely chopped and hidden inside dumplings or spring rolls, sprawia, że jest akceptowalna dla Żydów, którzy reguł koszerności chcą się trzymaćmakes it acceptable for those Jews who wish to keep kosher, ale nie nazbyt kurczowobut not too tightly.<ref> {{Cyt
Tego typu podejście do przykazań religijnych dobrze ilustruje stary dowcip o stołowaniu się w niekoszernych restauracjachThis attitude to religious commandments is best illustrated by this old joke about attending an unkosher restaurant: Żyd przychodzi do rabina i pyta, jak może odpokutować za nieumycie rąk przed jedzeniem a Jew comes to his rabbi to ask how he can atone for the sin of not washing his hands before eating (co jest wymogiem nie tylko higienicznym, ale też religijnymwhich is both a hygienic and a religious requirement).
== How Do You Make Kosher Water? ==
[[File:Śmietanka migdałowa.jpg|thumb|Almond creamer marked as neutral (''parve'') and kosher for Passover (and, therefore, also year round). The letter U inscribed inside an O is a symbol of the Orthodox Union, the largest Orthodox Jewish organization in the United States, which has issued a kosher certificate for this product.]]
[[File:Katz's Deli - Lunch.jpg|thumb|left|Kanapka Reubena zawiera mięso i serA Reuben sandwich contains meat and cheese, więc nie jest koszernaso it isn't kosher, ale jest żydowskabut it is Jewish.]]Z drugiej strony jest wielu ŻydówOn the other hand, którzy zasady ''kaszrut'' uważają za starożytne przesądy i łamią je z pełną świadomościąthere are many Jews who consider the kosher dietary laws ancient superstition and break them with full premeditation. Dlatego nie należy mylić kuchni żydowskiej z kuchnią koszerną. Żydowskie delikatesy w Stanach Zjednoczonych często sprzedają na przykład kanapkę Reubena – złożoną z kromek pszennoJewish delicatessens in the United States often sell a snack called Reuben sandwich composed of corned beef and Emmentaler cheese grilled between slices of wheat-and-żytniego chleba, grubych plastrów peklowanej wołowiny i stopionego ementalerarye bread. Choć oczywiście niekoszernaWhile obviously unkosher, to jednak jest częścią żydowskiej kultury kulinarnejit is nonetheless part of Jewish culinary culture. Na krakowskim Kazimierzu znajdziemy niejedną restaurację serwującą potrawyIn Kazimierz, które mogą do złudzenia przypominać tradycyjne koszerne smakołykithe former Jewish quarter of Cracow, jak kawior po żydowskuyou will find a lot restaurants serving dishes which may look and taste just like traditional kosher delicacies, czulent czy gefilte fisz; ale jeśli te lokale stosują składniki bez certyfikatu koszernościsuch as Jewish caviar, używają tych samych sprzętów do mięsa i nabiałucholent or geflite fish. But as long as these establishments use ingredients with no kosher certification, nie sprzedają swojego „zakwasu” przed Paschą itd. – to na pewno nie są koszerneuse the same equipment for both meat and dairy and don't sell their "leaven" before Passover, then they're may be "kosher style", a co najwyżej „w stylu koszernym”but certainly not kosher. Są ŻydziAgain, którzy na pewno nie będą w takich miejscach jeśćthere are Jews who will never patronize such places, a są tacy, którym to nie robi różnicybut there are also those who wouldn't mind.
| tytuł = Vox
| nazwisko r = Keiles
| rozdział = The history of Jews, Chinese food, and Christmas, explained by a rabbi
| adres rozdziału = https://www.vox.com/the-goods/2018/12/21/18151903/history-jews-chinese-food-christmas-kosher-american
| data = 25 grudnia December 2020
}}</ref>
{{Cytat
