== A King of Bees ==
[[File:Rubens Władysław Vasa (detail).jpg|thumb|upright|Prince Vladislav Sigismund Vasa, future king of Poland (r. 1632–1648), as painted in 1624 by Peter Paul Rubens]]
So what's the deal with the king elected by bees? Did any of the Polish monarchs have anything to do with these little critters? Well, ''Encyclopædia Britannica'' for example, in its 1911 edition, says that King Vladislav IV, the ruler under whose reign Poland reached the zenith peak of its power (which means, if you think about it, means that the realm's decline started under his watch), was known the "king of bees". How did he earn this moniker?
{{ Cytat
== Rój urojony? ==
Przytoczoną wyżej anegdotę o roju pszczółI've found the same amusing anecdote about a swarm of bees which picked the right candidate for the Polish throne, który wskazał właściwego kandydata do polskiego tronuin another English-language book. This one is about bees in folklore and religious beliefs, znalazłem też w innej anglojęzycznej książce, poświęconej pszczołom w wierzeniach religijnych i folklorze.<ref>{{Cyt
| nazwisko = Ransome
| imię = Hilda M.
| rok = 2004 [1937]
| strony = 174
}}</ref> Jest ona o tyle lepsza od tej cytowanej wcześniej, że przynajmniej podaje źródło, z której zaczerpnięto ową legendęand it's better than the one cited before in that at least it cites the source. A jest nim niemieckojęzyczna And the source turns out to be a German-language ''Historia pszczelarstwaHistory of Beekeeping'' z końca XIX wfrom the late 19th century., w którym pojawia się takie oto zdanieHere's what it says on the topic:
{{ Cytat
| Michał Wiscionsky Michael Wyscionsky [sic] otrzymał od narodu koronę polskąreceived the Polish royal crown from the people, ponieważ podczas elekcji królewskiej usiadł na nim rój pszczółbecause during the royal election a swarm of bees sat on him.
| oryg = Michael Wiscionsky erhielt vom Volke die polnische Königskrone, weil sich während der Königswahl ein Bienenschwarm auf ihn setzte.
| źródło = {{Cyt
| rok = 1885
| strony = 63
}}, tłum. własneown translation
}}
Również i tu pojawia się ów tajemniczy WiscionskyThe mysterious Mr. Wisionsky appears here again! Ale w innym miejscu tej samej niemieckiej książki można już znaleźć bardziej szczegółową wersję legendyBut elsewhere in the same book, you can find a more detailed version of the legend. Tutaj nazwisko rzekomo wybranego przez pszczoły króla nie jest już zniekształcone nie do poznaniaHere, the surname of the king allegedly elected by bees is no longer butchered to the point of being unrecognizable.
{{ Cytat
| Kiedy książę Michał When Prince Michael Korybut Wiśniowiecki Wisniowiecki {{...}} zmierzał na pole elekcyjne w Woli pod Warszawąrode to the election field at Wola outside Warsaw, towarzyszył muhe was accompanied, poza licznym orszakiemas well as by his numerous retinue, potężny rój pszczół aż do miejsca, gdzie prymas Polski ogłosił go królemby a mighty swarm of bees all the way to the place where the primate of Poland proclaimed him king. Uznano to za szczęśliwą przepowiednięIt was seen as a propitious portent, która zresztą później miała się sprawdzićwhich would later come true.
| oryg = Als der Fürst Michael Korybut Wisniowiecki {{...}} auf die Königswahlstätte Wola bei Warschau ritt, begleitete ihn außer seinem zahlreichen Gefolge ein mächtiger Bienenschwarm bis zum Platze, auf welchem ihn der Primas von Polen zum Könige ausrief. Es ward dies als eine glückliche Vorbedeutung angesehen, welche sich in der Folge auch bewahrheitet hat.
| źródło = ''Ibid.'', [http://digital.zbmed.de/apidologie/content/pageview/2361983 s. 218], tłum. własneown translation
}}
[[File:King Michael Korybut Wisniowiecki.jpg|thumb|upright|left|Michał Michael Korybut Wiśniowiecki, król polski King of Poland (panr. 1669–1673)]]A więc – jak pewnie się już domyśliliście – „Michał Wiscionsky” to tak naprawdę Michał So, as you may have guessed by now, "Michael Wiscionsky's" actual name was Michael Korybut Wiśniowiecki(pronounced ''kaw-{{small|RIH}}-boot veesh-nyaw-{{small|VYET}}-skee''). Jego wybór na króla His election to the Polish throne 350 lat temu faktycznie był sporym zaskoczeniem, years ago was quite a najbardziej chyba dla niego samegosurprise to pretty much everyone – not least Prince Michael himself. Jego ojciecHis father, wojewoda ruski, książę Jeremi Wiśniowiecki, posiadał wprawdzie wielkie majątki na Ukrainie i wsławił się bezwzględną skutecznością w tłumieniu powstania ChmielnickiegoPalatine of Ruthenia, ale Michał nie miał ani talentów przywódczych ojcaowned vast swaths of land in Ukraine and became a national hero by ruthlessly quelling a Cossack rebellion, ani jego majątku, utraconego wraz z utratą przez Polskę Zadnieprzabut Michael had neither his father's leadership skills nor his wealth. A do tego nie był nawet uważany za kandydata, dopóki nie został wybranyHe wasn't even considered a candidate right up to the point when he got elected.
Cofnijmy się o dwadzieścia latLet's go back 20 years, kiedy to po śmierci Władysława the time after King Vladislav IV's death. Both his throne and his wife went to his half-brother (and cousin), zarówno tron, jak i żonę, przejął po nim jego przyrodni, a zarazem cioteczny, brat, Jan Kazimierz WazaJohn Casimir Vasa. Biorąc pod uwagę, że każde nowe zajęcie szybko mu się nudziło John Casimir never had enough patience to keep any job for long (wcześniej był dowódcą kirasjerówhis CV included stints as a commander of cuirassiers, wicekrólem Portugaliia viceroy of Portugal, jezuitą w Loreto i kardynałem – wszystkim na krótkoa Jesuit and a cardinal), to na polskim tronie i pod pantoflem dawnej bratowej i tak wytrzymał dość długobut hung on relatively long on the Polish throne and under his former sister-in-law's thumb. Aż wreszcieUntil finally, po śmierci Marii Ludwikigrieved by Marie-Louise's death and disenchanted by the nobility's opposition to his policies, zrażony oporem szlachty wobec jego polityki, rzucił he quit and moved to wszystko i wyjechał do FrancjiFrance, żeby tam zaszyć się w klasztorze benedyktynówwhere he holed up in a Benedictine monastery until his death.
[[File:PL Gloger-Encyklopedja staropolska ilustrowana T.2 133-1.jpg|thumb|upright|Plan pola elekcyjnego – w szopie obradował senat złożony z biskupów, ministrów, wojewodów i kasztelanów, a w obrębie prostokątnego okopu zwanego kołem rycerskim gromadzili się przedstawiciele szlachty. Reszta przybyłej na elekcję szlachty, podzielona na województwa, stała na zewnątrz.]]
Polska scena polityczna dzieliła się wówczas na dwa główne stronnictwa, różniące się przede wszystkim pomysłem na politykę zagraniczną i stosunkiem do dwóch głównych mocarstw europejskich: Austrii i Francji. Stronnictwo profrancuskie początkowo popierało dwóch kandydatów na tron opróżniony przez abdykację Jana Kazimierza – księcia Ludwika Burbona, zwanego Wielkim Kondeuszem, oraz księcia Filipa Wilhelma Wittelsbacha, palatyna neuburskiego. Z kolei stronnictwo prohabsburskie wysunęło kandydaturę Karola Leopolda, księcia Lotaryngii i Baru. Kondeusz, który zasłynął jako wybitny dowódca wojskowy, bodaj najlepiej nadawał się na króla – i pewnie dlatego odpadł z wyścigu jako pierwszy. Selekcja, jak zawsze w polskiej polityce, była negatywna. Trwała jednak zaciekła walka między dwoma pozostałymi kandydatami, w której żadna ze stron nie szczędziła środków na przekupywanie senatorów (obietnice dla szlachty były za darmo).
Ostatecznie[[File:PL Gloger-Encyklopedja staropolska ilustrowana T.2 133-1.jpg|thumb|upright|Ground plan of the royal election field. The Senate, made up of bishops, ministers, palatines and castellans, convened in a special shed (''szopa''), while representatives of the nobility congregated inside a rectangular ditch known as the "circle of knights" (''koło rycerskie''). Other nobles remained outside, grouped by palatinates (provinces).]]The Polish political scene at the time was divided into two main factions, with different ideas for Poland's foreign policy and its relations with Europe's two major powers – the Habsburg and France. The pro-French faction initially supported two candidates for the throne vacated by John Casimir's abdication – Prince Louis Bourbon, better known as the Grand Condé, and Prince Philip William Wittelsbach, Count Palatine of Neuburg. The pro-Habsburg faction, gdzie dwóch się bijeon the other hand, tam trzeci korzystaendorsed Duke Charles Leopold of Lorraine and Bar. The Grand Condé, famous for his skills as a military commander, was perhaps best suited for the job; zwykła szlachtawhich is probably why he was also the first to drop out of the race. As always in Polish politics, negative selection prevailed. It was now down to two contenders, zmęczona przedłużającą się elekcją i przepychankami między magnatami z obu stronnictwneither of whom spared expenses needed to bribe the senators (promises to the nobility came for free). Where two are fighting, the third wins, podjęła wreszcie rewolucyjną ideęas a Polish proverb goes. Eventually, propagowaną przez podkanclerzego koronnego Andrzeja Olszowskiegothe nobility got tired of the lengthy election and endless bickering among the senators from both factions, żeby na króla wybrać „Piasta”and decided to take up the idea advocated by Crown Underchancellor Andrzej Olszowski to elect a so-called "Piast". Nie chodziło tu jednak o piastowskie korzenie w drzewie genealogicznym House Piast was Poland's first royal dynasty, but the idea was not elect someone with actual Piast roots in his family tree (pod tym względem Karol if this had been the case, then Charles Leopold miałby większe szanse – jego prawould have stood a better chance, thanks to Cymburgis of Masovia, a Piast duchess who was his great<sup>8</sup>-babkągrandmother in two different lines; besides, i to w dwóch różnych liniachthe last Piast duke, była CymbarkaGeorge William of Brieg, księżniczka mazowiecka z dynastii Piastówwas actually still alive), tylko po prostu o rdzennego Polaka zamiast jakiegoś cudzoziemskiego księcia. Pozostawało tylko pytanie, kto konkretnie miałby zostać tym „piastowskim” królemThe idea was simply to elect a native Pole rather than any of the foreign princes. The only question was who specifically was to become this "Piast" king? <!--
I wtedy właśnie, jak mówi legenda, rój pszczół nadleciał nagle na pole elekcyjne i usiadł na niespodziewającym się niczego księciu Michale, a szlachta uznała, że skoro pszczoły go już wybrały, to reszta jest tylko formalnością. Senatorowie nie mieli innego wyjścia, jak zgodzić się z wyborem owadów i szlachty, i tak zupełnie zaskoczony Michał został królem.
-->
Michael Wyscionsky [sic] received the Polish royal crown from the people, becuase during the royal election a swarm ofbees sat on him.
When Prince Michael Korybut Wisniowiecki {{...}} rode to the election field at Wola outisde Warsaw, he was accompanied, as well as by his numerous retinue, by a mighty swarm of bees all the way to the place where the primate of Poland proclaimed him king. It was seen as an auspicious omen, which would subsequently come true.
In the crown which graced the heads of Polish kings there is a diamond bee. It is supposed to remind the rulers that all virtues are to be found in a healthy and energetic* bee state.