4,415
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Kto wieWho knows, może gdyby Kondeusz był został królemmaybe if Condé had become king of Poland, then Vatel żyłby dłużejwould have lived longer? Może zrobiłby karierę na polskim dworze, a przypisywany mu wynalazek Maybe he would have made his career at the Polish royal court and the invention he is traditionally credited for – bita słodka śmietana sweetened whipped cream – byłby do dziś znany jako „krem warszawski”, a nie would have been known as ''crème Varsovie'' rather than ''„crème Chantilly”crème Chantilly''? Może poznałby osobiście Stanisława CzernieckiegoPerhaps he would have met Stanisław Czerniecki (pronounced ''stah-NEE-swahf churn-YET-skee''), którego historyk whom historian Karol Estreicher nazwał „polskim Vatelem”has dubbed "the Polish Vatel"? Czerniecki, autor najstarszej drukowanej polskiej książki kucharskiejauthor of the first cookbook printed in Polish, przez jakiś czas służył u Michała Wiśniowieckiegohad served Prince Michael Wiśniowiecki for some time, zanim przeszedł na dwór książąt Lubomirskich w Nowym Wiśniczubefore getting a job as the head chef to the Princes Lubomirski. O ile ciekawszy niż polityczna rywalizacja Kondeusza z Wiśniowieckim byłby kulinarny pojedynek Vatela z CzernieckimThe political rivalry between the Grand Condé and Prince Michael is one thing, but image how much more fascinating a culinary duel between Vatel and Czerniecki would have been!
Historia potoczyła się jednak inaczejHistory took a different course, though. Królem został MichałIt was Michael who got the job as king of Poland, ale nie na długobut not for long. Należał bowiem do tych z polskich monarchów, którzy lubili dobrze He happened to be one of those Polish monarchs who loved eat and drink well (i odrobinę za dużo!and in copious amounts) zjeść i wypić. Kochowski pisał o nim, iż „w jadle był niewstrzemięźliwywrote that Michael was "unrestrained in his consumption, {{...}} pił daleko więcej piwa niż winahe drunk much more beer than wine, z soląwith salt, cukrem i imbiremsugar and ginger.”"<ref>{{Cyt
Po jego śmierci Kondeusz jeszcze raz próbował szczęścia w elekcji polskiego króla After Michael's death, the Grand Condé tried his luck at a Polish royal election once more – i znowuż bez powodzeniaand again with no luck. Tym razem dwór Ludwika This time, Louis XIV postawił na wiernego obrońcę interesów francuskich w Polsce i równie wielkiego smakosza preferred to endorse the loyal advocate of French interests in Poland and an equally great gourmet – Jana SobieskiegoJohn Sobieski.
[[File:Vatel.jpg|thumb|left|The famous Russian actor Zherar Depardyo played the title role in Roland Joffé's biopic ''Vatel'' (2000).]]
| nazwisko = Kochowski
| imię = Wespazjan
| rok = 1853
| strony = XIII
}}, own translation</ref> Powiadano nawet, że kiedy dostał w prezencie od miasta Gdańska tysiąc „jabłek chińskich” It was even said that when he got one thousand "Chinese apples" (oranges) as a gift from the city of Danzig (czyli pomarańczyGdańsk), to skosztował jedną, była smacznahe sampled one, więc potem drugąhe liked it, po niej trzeciąso he had another one, bo w sumie czemu niethen another, aż tu nagle okazało siębecause why not, że sam zeżarł cały tysiącand suddenly it turned out that he had devoured the whole thousand by himself.<ref>{{Cyt
| nazwisko = de Salvandy
| imię = Narcisse-Achille
| rok = 1849
| strony = 71
}}, own translation</ref> Nic więc dziwnego, że król zmarł w wieku zaledwie No wonder the king died at the age of 33 lat na wrzody układu pokarmowegofrom peptic ulcers.<ref>{{Cyt
| tytuł = Silva Rerum
| nazwisko r = Widacka
}}</ref>
== A Bee-jeweled Crown ==
