4,991
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Są też inne poszlaki[[File:Kotła.JPG|thumb|left|upright|What does it say? Can you make out the letters? Hint: it says "of a cauldron" in Polish.]]To sum up: not a single printed copy of the first cookbook printed in the Polish language has survived, które dodatkowo potwierdzająbut thanks to old print shop inventories, że autor rękopisu musiał mieć dostęp do tej samej drukowanej książkithree surviving sheets and one complete manuscript copy, z której tylko trzy kartki zachowały się we do dziśknow that it existed. Po pierwszeWe also know that it was first published around 1536 in Cracow, w rękopisie znajduje się modyfikacja tytułu jednego z przepisów, którą znamy już z karty znalezionej w Jagiellonce: „Zwierzyna bawołowa albo żubrowa i insze nie będące w obyczaju that its title was either ''Kuchmistrzostwo'' (''Cooking Mastery'') or ''polskiejKucharstwo'' ziemie, jeno w cudzy[ch] krajach”. A po drugie, w innym przepisie, gdzie jest mowa o rozwałkowaniu żytniego ciasta, znalazła się pewna charakterystyczna literówka: „weźmi ciasta rżanego jako bochen chleba abo więcej i rozdziałaj jako szyroto jest”. Oczywiście powinno być: „szyroko”, czyli: „szeroko”; skąd zatem tam się wzięło to „t”? Ano pewnie stąd, że XVIII-wieczny kopista miał problem z odczytaniem XVI-wiecznego kroju czcionki drukarskiej. A że nie jest łatwo, to zobaczcie sami: kto zgadnie, jakie słowo (wycięte z jednej z zachowanych kart''Cookery'') znajduje się na obrazku poniżej?<ref>Poprawna odpowiedź: „kotła”.</ref> W każdym razieand that it was a translation of the Czech ''Kuchařství'', jeśli przepisywacz popełnił błąd z powodu złego odczytania drukowanej litery, to znaczy, że musiał przepisywać tekst drukowany – which had been published a year earlier and which was itself a to z kolei znaczy, iż ten tekst drukowany musiał istnieć!translation of the German ''Küchenmeisterei''.
[[File:Kotła.JPG|thumb|left|upright|Co tu jest napisane?|alt=Kotła]]A zatem: nie zachował się ani jeden kompletny egzemplarz najstarszej książki kucharskiej wydrukowanej w języku polskim, ale wiemy, że ta książka istniała dzięki dawnym inwentarzom drukarniAnd this, trzem zachowanym kartkom oraz jednemu kompletnemu rękopisowi, w którym owa książka drukowana została w całości przepisana. Wiemy też, że wydano ją ok. 1536 roku w Krakowiein turn, że nosiła tytuł: means the ''Kuchmistrzostwo'' bądź Compendium Ferculorum''Kucharstwo'' oraz że był is not the earliest cookbook to przekład wydanej rok wcześniej czeskiej książki ptbe printed in Polish.: ''KuchařstvíBut it's correct to say that it', która z kolei była tłumaczeniem książki niemieckiej pt.: s the oldest ''Küchenmeistereisurviving''printed Polish cookbook. A to znaczy, że najstarszą znaną drukowaną książką kucharską w języku polskim nie jest już It's also the first printed cookbook that was written ''Compendium ferculorumoriginally''. Nadal jednak można powiedzieć, iż jest to najstarsza taka książka, która zachowała się do dzisiaj w całości. A zarazem pierwsza wydana drukiem książka kucharska, która nie jest tłumaczeniem, ale została napisana oryginalnie po polskuin Polish.
What we do know is where a bloc of 224 recipes which stand out from the rest as being written in a particularly archaic language come from. They are all old Polish translations of recipes from the Czech ''Kuchařství''. It's clear from the style and the grammar of these recipes that they were all writtin in early-16th-century Polish, which means that the translation couldn't have been made at the same time as the manuscript was written. The copyist must have used an existing 200-year-old translation, which was either still preserved in its printed form at the time or had already been copied by hand from a printed book before.
There are other clues, too, which confirm that the author of the manuscript had access to the same printed cookbook of which only the three sheets survive today. Firstly, One is that the manuscript contains the modified title of one of the recipes that we already saw on the sheet found at the Jagiellonian Library: "buffalo, bison or other game wich which is uncommon in the Polish landlands, but only in foreign countries". Another is a word incorrectly written the letter "t" where one would expect the letter "k". It looks like the 18th-century copyist had trouble reading the 16th-century typeface, in which the k's and the t's do indeed look quite similar. See for yourselves: can your make out the word written in pricture below?<ref>The correct answer is: ''"kotła"''.</ref> So if the copyist misspelled a word because he misread a printed letter, then he must have been copying a printed text -- and this means the printed text must have existed in the first place!
== Ugotujmy coś! ==
