}}, own translation }}
Widać więcAs you can see, że od początku musztarda istniała u nas w całej gamie odmianeven back then Polish people knew quite a few mustard varieties, pewnie nawet bogatszej niż dzisiejszy wybór: delikatesowaperhaps even more than the typical modern choice of deli, francuskaFrench, rosyjskaRussian, sarepskabrown, chrzanowa, miodowahorseradish and honey mustards that you can buy in any Polish supermarket. Co prawda, w In Stanisław Czerniecki's ''Compendium ferculorumFerculorum'' Stanisława Czernieckiego, czyli najstarszej wydanej drukiem polskiej książce kucharskiejthe oldest printed cookbook in Polish, pojawia się tylko jeden przepis na ów „niepospolity there's only one recipe for this "''niepospolity condiment''” ", "uncommon condiment" (oprócz gorczycy wymaga winait calls for mustard seeds, wine, octuvinegar, gruszekpears, rodzynek i cukruraisins and sugar),<ref>{{Cyt
| nazwisko = Czerniecki
| imię = Stanisław
| rok = 1682
| strony = 95
}}</ref>, ale w innych staropolskich poradnikach można znaleźć ich więcejbut you can find more in other Old Polish advice book. Co ciekaweCuriously, większość z nich była na słodkomost of them recommend making sweet mustards. I może nie powinna dziwić sama słodkośćAs such, bo w końcu i dzisiaj popularna jest musztarda miodowasweet mustard may not be very surpising (honey mustard is still quite popular in our time), ale zaskakiwać może różnorodność słodkich dodatkówbut the very diversity of possible sweet ingredients could boggle you mind. Najciekawszy dla mnie jest XVIIIWhat has caught my attention is an 18th-wieczny przepis na musztardę z dodatkiem gruszek i miodownika century recipe for mustard flavourd with pears and honey cake (czyli mocno miodowego piernikaa kind of gingerbread), który znajdziecie na końcu wpisuwhich you will find at the end of this post.
Wraz z rozwojem receptur na musztardę rozwijały się też sposoby jej eleganckiego podania na stole. Pamiętacie [[Z_wizytą_w_Soplicowie:_Ostatnia_uczta_staropolska#Arcyserwis|Mickiewiczowski opis soplicowskiego serwisu stołowego]]? Według Jędrzeja Kitowicza nieodzownym elementem takiego serwisu były „bańki” osadzone w metalowych obrączkach przylutowanych do pionowych elementów konstrukcji.