5,079
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Czasu na przygotowanie uczty miał Wojski małoThe Tribune had precious little time to prepare the feast. Wojsko zajechało do Soplicowa po wieczórThe army arrived in Soplicowo in the evening and the ceremonial dinner was to take place in the afternoon of the next day. Such a feat would have been impossible in real life, a uroczysty obiad miał się odbyć następnego dnia po południubut in the poem it's barely an inconvenience. W rzeczywistości takie przedsięwzięcie byłoby logistycznie niemożliweAnyway, ale w poemacie nie takie rzeczy się udają. Robota w soplicowskiej kuchni wrzała więc przez całą noc i cały dzieńthe kitchen was bustling with work all night and all day. Jak wyglądała w niej organizacja pracyHow was this work organized?
Fragment obrazu Wandalina Strzałeckiego Detail of a painting by Wandalin Strzałecki (1884).</poem>]]
Mamy tu zatem jednego kuchmistrza So there was one master chef (w tej roli oczywiście Wojskiwith the Tribune in this role, obviously), dowodzącego pięcioma kucharzamicommanding five cooks, who, in turn, którzy z kolei wydają polecenia kuchcikomshouted orders to scullions, who were doing all the dirty work. Jeśli w ruchu było równocześnie "pięćdziesiąt nożów"If fifty knives were clattering at the same time, then there must have been at least ten scullions to na jednego kucharza musiało przypadać co najmniej dziesięciu kuchcików, którzy wykonywali w kuchni całą brudną robotęevery cook. Wojski tylko stał na środku i odczytywał przepisy na głosThe Tribune, pilnującmeanwhile, żeby zostały wykonanewas just standing in the middle, jak należyreading the recipes aloud and making sure they are all carried out to the letter: weźmijtake, pokrajchop, nalejpour, uwarzboil, weźmijtake, pokrajchop, nalejpour, uwarz…boil…
KuchmistrzNaturally, rzecz jasna, musiał mieć na sobie stosowny do swej funkcji strójthe master chef must been dressed appropriately for his role:
I znowuAgain, ten biały fartuch nie wziął się tylko z wyobraźni Mickiewicza. Kuchmistrz Hreczecha jest niemal żywcem przeniesiony do poematu z zawartej w the white apron didn't just spring out of the poet's imagination, for Master Chef Hrechecha is taken straigth out of the "Instruction for the Master Chef" contained in ''Compendium ferculorumFerculorum'' "instrukcji o kuchmistrzu", wedle której. It reads as follows:
Nawiasem mówiącBy the way, zastanawia trochę, że słowo it's quite telling that the word "trzeźwośćsober" pojawia się w tej instrukcji aż trzy razyappears three times in this instruction. Najwyraźniej stereotypowy kucharz miał w czasach staropolskich skłonność do nadużywania alkoholuIt seems that the stereotypical cook of Old Polish times had a tendency to tipple a little too much. Najbardziej obrazowo przedstawia to niezawodny The Reverend Jędrzej Kitowicz, as always, describes the problem in a most vivid way:
Problem wiecznie pijanego personelu kuchennego odnajdziemy również w We can also see the issue of ever-drunk kitchen staff in ''Panu TadeuszuPan Tadeusz'' and specifically – na magnackim dworze Stolnika Horeszkiat the artistocratic court of Lord Pantler Horeszko:
Ale nie w idyllicznym SoplicowieBut in the ideally idyllic Soplicowo this would have been unthinkable. Tutaj wszystko chodziło jak w zegarku, Here everything worked like a charm. If a jeśli "kucharz doskonałyperfect cook" kiedykolwiek istniałever existed, to był nim nie kto inny, jak Wojski then it must have been none other than Tribune Hreczecha. Efekt mógł być tylko jeden: wymarzona przez MickiewiczaThe effect? A perfect Old Polish-Lithuanian banquet, a zrealizowana tylko na kartach just as Mickiewicz dreamed it, but realized only on the pages of ''Pana TadeuszaPan Tadeusz'', idealna uczta polsko-litewska.
Idealna, czyli jakaSo what was this perfect feast like?
Dostatek tam niewątpliwie byłPlenty there was for sure. The Tribune even allowed to pour melted butter on wood, skoro Wojski pozwalał nawet lać stopione masło na drewno, żeby lepiej się paliłoso it would burn brighter. Ilość i różnorodność mięs, ryb i przypraw mogła przyprawić o zawrót głowyThe choice of meats and fishes could make your head spin. Można by nawet powiedzieć, że to nie tylko dostatekIt wasn't just plenty, ale wręcz zbytek it was excess – którego na wielkopańskich ucztach wcale nie unikanowhich wasn't exactly avoided at lordly banquets. Czerniecki, który uważał, że maintained that "zawsze {{...}} ''melius abundare quam deficere''" (lepiej mieć za dużo niż za mało),or "it's always better to have too much than too little."<ref>S. Czerniecki, ''op. cit.'', s. 44</ref> tłumaczył takie podejście w ten oto sposóbThis is how he explained this attitude:
A sztukaAnd what about art? Tu Czerniecki też nie miał wątpliwości: kunszt kulinarny had no doubt that culinary craftsmanship is much more than just a way to coś więcej niż tylko sposób na zaspokojenie głodusatisfy someone's hunger, łakomstwa czy próżnościgreed or vanity. To także pełnoprawna dziedzina sztuki, na której trzeba się znać, by należycie ją docenićIt is a full-blown type of art that you won't fully appreciate without proper training and education.
A co z tego połączenia dostatku ze sztuką wyszło – zobaczymy jutroAnd what came out of this marriage of plenty and art, we shall see in the next post.
== Tribune, the Perfect Cook ==
[[File:Wandalin_Strzałecki, Wojski.jpg|thumb
|<poem>"<i>Among the smoke's coils, like a white mother-dove,
The white cap of the head-chef flashed, gleaming, above.</i>"<ref>A. Mickiewicz, ''op. cit.'', Book XI, verses 407–408</ref>
{{ Cytat
}}
{{ Cytat
}}
{{ Cytat
}}
{{ Cytat
| Wine {{...}} began to be used in cooking {{...}} One part for the dish, and two parts down the gullet of the cook. And when the cook called for wine, he was telling the truth when he said he needed it for the tongue - but for his own, not for the tongue of beef. And were he to be denied anything he requested, he would ruin the dish on purpose, pretending that he didn't have the proper ingredients needed to season it.
| źródło = {{Cyt | nazwisko = Kitowicz | imię = Jędrzej | inni = Oscar E. Swan (trans.) | tytuł = Customs and Culture in Poland under the Last Saxon King | url = https://books.google.pl/books???id=M_2ZDwAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA276 | wydawca = Central European University Press | miejsce = Budapest – New York | rok = 2019 | strony = 274 }}
| oryg = Wina {{...}} zaczęto używać do potraw, {{...}} którego część do potrawy, a dwie części wlał kucharz do gardła. I gdy kucharz wołał wina do ozora, prawdę mówił, że go potrzebował do ozora, ale do swego, nie do wołowego. Niechżeby mu nie dodano czego podług jego woli, z umysłu zepsuł potrawę, udając, iż nie miał zadosyć ingrediencji, których do takiego smaku potrzebował.
| źródło-oryg = {{Cyt
}} }}
[[File:Küchenmeister Italien 17 Jh.jpg|thumb|"''Gdy kucharz wołał wina do ozoraWhen the cook called for wine, prawdę mówiłhe was telling the truth when he said he needed it for the tongue - but for his own, że go potrzebował do ozora, ale do swego, nie do wołowegonot for the tongue of beef.''"<ref>{{Cyt
| nazwisko = Kitowicz
| imię = Jędrzej
| tom = 3
| strony = 155
}}</ref><br>Obraz anonimowego włoskiego malarza z XVII wPainted by an anonymous 17th-century Italian artist.]]
{{ Cytat
}}
{{ Cytat
}}
{{ Cytat
| It it the master chef's duty {{...}} not to overspend, altough a certain degree of overspening is needed, as it highlights the hosts' generousnessgenerosity. According to an old proverb, it's better to incur a thaler's worth of loss than half a penny's worth of embarrassment. A skilled chef should remember this, not to disgrace his lord with foolish parsimony.
| oryg = A jego [tj. kuchmistrza] jest powinność {{...}} żeby zbytku nie uczynić, który jednak zbytek mierny [tj. w miarę] potrzebny jest, bo jest ozdobą autorów bankietu, według starej przypowieści: lepiej mieć za talar szkody, niżeli za pół grosza wstydu. Na to umiejętny kuchmistrz pamiętać powinien, żeby głupim skąpstwem panu swemu wstydu nie uczynił.
| źródło = S. Czerniecki, ''op. cit.'', p. 7, own translation
}}
[[File:Czerniecki do czytelnika.jpg|thumb|"''Ludzie… się w smakach różnych kochają…Among the attributes of human nature there is love for diversity of flavours…''"<ref>S. Czerniecki, ''op. cit.'', s. [{{small|VIII}}]</ref>]]
{{ Cytat
}}
{{clear}}
{{Przypisy}}
