Changes

Insects are rarely the first thing that comes to mind when we're thinking about Polish cookery. This is despite the fact that honey bees have played a crucial role in traditional Polish (an not only) cuisine for centuries. In the oldest known description of Poland at the dawn of its history, written by the Sephardi traveler Ibrahim ibn Yaqub, we can already read that Poland was a land full of grain, meat and honey.<ref>{{Cyt

}}</ref> This opinion was echoed a century and a half later by an anonymous Gaul Gaulish monk who praised the country of the Slavs as abounding in "mellifluous forests", "milky cows", "fishy waters" and "fleecy sheep".<ref>{{Cyt

[[File:Zapylanie.png|thumb|Fruits and vegetables pollinated primarily by honey bees]]

== A King of Bees Drone on the Throne ==

== A Beeline for the Throne Polling Pollinators ==

| When Prince Michael Korybut Wisniowiecki {{...}} rode to the royal election field at Wola outside Warsaw, he was accompanied, as well as not only by his a numerous retinue, but also by a mighty swarm of bees , all the way to the place where the primate Primate of Poland proclaimed him king. It was seen as a propitious portent, which would later come true.

[[File:PL Gloger-Encyklopedja staropolska ilustrowana T.2 133-1.jpg|thumb|upright|Ground plan of Where two are fighting, the royal election fieldthird wins, as a Polish proverb goes. The SenateEventually, made up the nobility got tired of bishops, ministers, palatines endless bickering among the senators and castellans, convened in a special shed (''szopa''), while representatives of decided to take up the nobility congregated inside idea advocated by Crown Underchancellor Andrzej Olszowski to elect a rectangular ditch known as the so-called "circle of knightsPiast" (''koło rycerskie''). Other nobles remained outside, grouped by palatinates (provinces).]]The Polish political scene at the time House Piast was divided into two main factions, with different ideas for Poland's foreign policy and its relations first royal dynasty, but the idea was not to elect someone with Europe's two major powers – actual Piast roots in his family tree (if this had been the Habsburg and France. The pro-French faction initially supported two candidates for the throne vacated by John Casimir's abdication – Prince Louis Bourboncase, then Charles Leopold would have stood a better known as the Grand Condéchance, and Prince Philip William Wittelsbachthanks to Cymburgis of Masovia, Count Palatine of Neuburg. The proa Piast duchess who was his great⁸-Habsburg factiongrandmother in two different lines; besides, on the other handlast Piast duke, endorsed Duke Charles Leopold George William of Lorraine and BarBrieg, was actually still alive). The Grand Condé, famous for his skills as a military commander, idea was perhaps best suited for the job; which is probably why he was also the first simply to drop out elect a native Pole rather than any of the raceforeign princes. As always in Polish politics, negative selection prevailed. It The only question was who specifically was now down to two contenders, neither of whom spared expenses needed to bribe the senators (promises to the nobility came for free). become this "Piast" king?

Where two are fightingAnd this is when, according to the third winslegend, as a Polish proverb goes. Eventually, the nobility got tired swarm of honey bees arrived in the lengthy election field and endless bickering among the senators from both factions, sat on Prince Michael and decided to take up the idea advocated by Crown Underchancellor Andrzej Olszowski to elect a so-called "Piast". House Piast was Poland's first royal dynasty, but nobles concluded that if the idea was not elect someone with actual Piast roots in his family tree (if this bees had been the casealready made their pick, then Charles Leopold would have stood a better chance, thanks to Cymburgis of Masovia, a Piast duchess who then rest was his great⁸-grandmother in two different lines; besides, just formality. All the last Piast duke, George William of Brieg, was actually still alive). The idea senators could do was simply to elect agree with the choice made by the insects and the nobility, and thus a native Pole rather than any of the foreign princes. The only question completely astonished Michael was who specifically was to become this "Piast" proclaimed a king?.

<!-- I wtedy właśnie, jak mówi legenda, rój pszczół nadleciał nagle na pole elekcyjne i&nbsp;usiadł na niespodziewającym się niczego księciu MichaleIt wasn't just Michael, a&nbsp;szlachta uznała, że skoro pszczoły go już wybrały, to reszta jest tylko formalnością. Senatorowie nie mieli innego wyjścia, jak zgodzić się z&nbsp;wyborem owadów i&nbsp;szlachtythough, i&nbsp;tak zupełnie zaskoczony Michał został królemwho was totally taken by surprise. Zaskoczenie nagłym wyborem tak nieprawdopodobnego kandydata musiało być zresztą dość powszechne, skoro tłumaczono je sobie boską interwencją za pośrednictwem owadów i&nbsp;ptaków No wonder his unexpected election was soon being explained away with divine intervention by means of insects and birds (inne podania mówią bowiem, że na szopie senatorskiej usiadła gołębica, other legends talk of a&nbsp;nad kołem rycerskim latał orzełdove which perched atop the Senatorial Shed and an eagle soaring above the Circle of Knights). Co ciekaweInterestingly, udało mi się znaleźć dwie relacje uczestników elekcjiI've been able to find to eyewitness accounts which actually confirm the presence of a bee swarm in the election field. In details, które potwierdzają obecność pszczelego roju na polu elekcyjnym – z&nbsp;tym że w&nbsp;szczegółach nie zgadzają się ani między sobąthough, ani z&nbspnot only do they contradict the legend;późniejszą legendąthey also contradict each other. Zacznijmy od wersji Wespazjana KochowskiegoLet's start with the point of view of Wespazjan Kochowski:

| There was one more event, which was taken as to foretell a propitious future; during the vote, a swarm of spring bees arrived from the east and settled among the nobles of Łęczyca Palatinate. And they were so gentle that when they dispersed, they bit no one and they soon flew out of sight. It was something to congratulate the king for, an incitement to hope for a felicitous fate.| oryg = Było jeszcze inne zdarzenie, które wzięto za przepowiednię szczęśliwej przyszłości: oto podczas wotowania rój pszczół wiosennych, nadciągnąwszy od wschodu, usiadł był w&nbsp;zakresie województwa łęczyckiego, tak zaś był łagodny, że gdy pszczoły rozproszyły się, żadna nikogo nie ukąsiła i, wkrótce odlatując, znikły z&nbsp;oczu wszystkie razem; nie od rzeczy materia do powinszowań królowi, podnieta nadziei pomyślnego losu. Byłem temu obecny i&nbsp;tylko dla pamięci wypadek ten zapisuję.

}} , own translation }}

A zatem rój wcale nie wskazał konkretnego kandydata, tylko po prostu przyleciał na pole, usiadł sobie gdzieśBut that would mean that the bees did not pick any specific candidate; they just just flew into the field, sat down to rest for a&nbsp;potem poleciał dalejwhile and then flew away. I&nbsp;w&nbsp;ogóle było to już po elekcji Michała na króla And it was already after Michael had been elected, so all the bees could do was, więc pszczoły co najwyżej potwierdziły tylkoat best, że szlachta sama dokonała właściwego wyboruto approve the nobility's choice. Taką interpretację tego wydarzenia widać chociażby w&nbsp;anonimowym wierszu przytoczonym przez KochowskiegoYou can see exactly this interpretation of the event in an anonymous poem cited by Kochowski:

[[File:Elekcja1.jpg|thumb|Widok pola elekcyjnego w&nbsp;The election field in 1669&nbsp;r., with the Senatorial Shed in the front right and the Circle of Knights extending behind it]]

| <poem>This swarm confirms our verdict by auspicious omen,Of good fortune foretelling a new golden era;For when bees, so hard-working, around your name cluster,Your King Michael, o Poland, brings honey aplenty.</poem>| oryg = <poem>Rój ten szczęśliwą wróżbą potwierdza nasz wybór,

Z kolei według hrabiego The other account belongs to Count de Chavagnac, który w&nbsp;imieniu dworu cesarskiego forsował kandydaturę księcia lotaryńskiegowho in the name of the Habsburg court promoted the Duke of Lorraine as a candidate. In his version, pszczoły nie przyłączyły się do orszaku księcia Michałathe bees didn't join Prince Michael's retinue, ale atakowały wojewodę podolskiego w&nbsp;drodze na pole elekcyjnebut pestered the Palatine of Podolia on his way to the election field. Jego relacja jest o&nbsp;tyle ciekawszaHis report is particularly fascinating, że ukazuje też zakulisowe machlojki i&nbsp;korupcję polityczną na wielką skalę as it reveals large-scale corruption and the shady deals made behind the scenes – w&nbsp;których istotną rolę odgrywał późniejszy następca Michała na polskim troniein which Michael's would-be successor, Jan John Sobieski, oraz jego żonaand his wife, Maria Kazimiera z&nbsp;domu Marie-Casimire ''née'' d'Arquien, played a crucial role. Otóż państwo SobiescyAs it turns out, należący do stronnictwa profrancuskiegode Chavagnac and the Sobieskis, dogadali się z&nbsp;hrabiąwho belonged to the pro-French faction, że w&nbsp;zamian za zgodę (ich i&nbsp;Francji) na wybór Karola Leopoldaagreed that in return for allowing Charles Leopold to take the Polish throne, Lotaryngia zawrze z&nbsp;Francją sojusz przeciwko AustriiLorraine would ally itself to France against the Habsburgs, Lord Sobieski dostanie ziemie pod Samborem i&nbsp;would receive tracts of land in Ruthenia and 100 tys. franków gotówkąthousand francs in cash, Lady Sobieska otrzyma wielki diament, would get a large diamond and the count would become a&nbsp;hrabia w&nbsp;nagrodę zostanie marszałkiem Francji…marshal of France…

| I spent the entire following day, the eve of the election, meeting with senators. I talked with the confessor of Grand Crown Marshal John Sobieski, who told me that his master hadn't written down the treaty yet, but he would trust my word; the real reason for the delay was that Lady Sobieska had forgotten to include her brother, Lord d'Arquien, in the treaty, and as the election would fall on the feast of Corpus Christi, she wanted to postpone it by one day, so that she had more time to haggle something out for her brother. The Palatine of Podolia [Aleksander Stanisław Bełżecki], whom she had enlisted into her service, could think of no other way to delay the election than to propose a Piast, that is, a native-born king. He imagined that the Crowners would never agree to a king from Lithuania, nor would the Lithuanians vote for a Crowner king [the Crown and Lithuania were the two constituent nations of the Polish Commonwealth]; that it would cause mayhem and put off the election, giving Sobieski's wife the time to make me accept her conditions. Confident of this scheme, he left her and went to meet the [nobles of his] palatinate, whom he told that on his way he was harassed by swarms of bees, which led him here, and that it surely meant that a Piast should be elected king, as these were the bees from Piast's own apiary.| oryg = Nazajutrz, w&nbsp;wigilię elekcji, cały dzień jeździłem po senatorach; widziałem się ze spowiednikiem M[arszałka] W[ielkiego] K[oronnego, Jana Sobieskiego], który mi powiedział, iż pan jego nie miał czasu przepisać traktatu, lecz że się spuszczał na słowo moje; prawdziwa spóźnienia przyczyna była, że pani S[obieska] zapomniała była umieścić w&nbsp;traktacie brata swego, P. d'Arq[u]ien, a&nbsp;że dzień elekcji przypadał w&nbsp;Boże Ciało, chciała ją odłożyć na dzień jeden, by mieć czas wytargować co dla brata. Wojewoda podolski [Aleksander Stanisław Bełżecki], którego sobie pozyskała, nie znalazł innego sposobu odłożenia tej elekcji, jak mianując Piasta, to jest króla rodaka. Wnosił on sobie, że gdy nigdy Polacy nie pozwolą na króla z&nbsp;Litwy, Litwini zaś na króla z&nbsp;Korony, że to sprawi zamieszanie, przynagli do odłożenia elekcji i&nbsp;da czas żonie S[obieskiego] wymuszenia na mnie żądanych kondycji. W&nbsp;tym zaufaniu w[ojewo]da, wychodząc od niej i&nbsp;przyjechawszy do [szlachty z] województwa swego, powiedział szlachcie, iż po drodze napadały go roje pszczół i&nbsp;prowadziły aż do nich, co nic innego nie znaczyło, tylko to, że trzeba wybrać Piasta za króla, pszczoły te bowiem są z&nbsp;pasieki Piasta.

}} , own translation }}

PlanAs you can see, jak widaćthis was a very clever plot, był sprytny, ale nie wypalił; zdarzył się bodaj największy cud w&nbsp;dziejach Polski but it didn't quite work out. All because of possibly the biggest miracle in Polish history – i&nbsp;Polacy natychmiast zgodzili się na jednego wspólnego kandydatathe Poles immediately agreed to elect a single common candidate, którym był właśnie Michał no other that Michael Wiśniowiecki. ZnamienneIt's quite telling that, że – poza tym niewiarygodnym cudem – w&nbsp;obu tych relacjach nie ma nic nadprzyrodzonegoapart from this one incredible miracle, jeśli chodzi o&nbsp;siły przyrodythere is nothing supernatural in either of these accounts. Ot, rój pszczół przyleciał i&nbsp;odleciałA swarm of bees had come and gone, and it was up to the politicians to assign a symbolic meaning of their choice to a&nbsp;już politycy dorobili do tego takie znaczenie, jakie im pasowałosimple natural occurrence. Kochowski pisze o&nbsp;tym wprostis quite straightforward about it:

[[File:Elekcja Michała.jpg|thumb|upright=1.5|Elekcja Michała na króla według niemieckiej ulotki z&nbsp;Election of King Michael according to a German leaflet from 1669&nbsp;r. Nad senatoramiA swarm of bees and a dove are visible above the seated senators, otoczonymi przez zbrojną szlachtę, widać rój pszczół i&nbsp;gołębicęsurrounded by armed noblemen.]]

| Wasn't it due to blind fate rather than a miracle that the bees appeared on a beautiful spring day? Whether their numbers had grown and could no longer fit inside their hives, so that entire swarms went looking for new settlements, or they simply left the nest to gather honey in nearby fields, one can presume that only chance led them within the Circle, where they relaxed before flying on.| oryg = Jeżeli bardziej ślepy traf aniżeli cud można było dać za przyczynę nadciągnieniu pszczół wylatujących w&nbsp;piękny dzień wiosenny – wtedy, kiedy pomnożona ich gromada nie może już w&nbsp;ulach się pomieścić, całe więc roje upatrują nowe dla siebie siedliska, albo, wypadłszy tylko z&nbsp;gniazda, zbierają miód na przyległych polach, nie bez zasady przypuszczenie, że jakiś przypadek mógł je zagnać w&nbsp;zakres koła elekcyjnego i&nbsp;że po wypoczynku spokojnie sobie odleciały…| źródło = Kochowski, ''op. cit.'', sp. 30 , own translation }}

Był przecież czerwiecAfter all, okres rojenia pszczółit was June, w&nbsp;pobliskiej Woli były pewnie jakieś pasiekithe height of swarming season for honey bees, więc na polu elekcyjnym mogło się od rojów roićso the election field may have been swarming with swarms.

== Przy Piastowskim stole Piast the Honey Hunter ==Ciekawe jest skojarzenie pszczół z&nbsp;„pasieką Piasta”It's curious that the Palatine of Podolia purportedly made the association between the bees and "Piast's own apiary", którego rzekomo dokonał wojewoda Bełżecki – niewątpliwie oczekującexpecting his listeners to recognize the reference. Today, że będzie most Poles would be more likely to nawiązanie zrozumiałe dla słuchającej go szlachtyidentify Piast, the legendary progenitor of Poland's native royal dynasty, as a wheelwright, rather than an apiarist. Przecież w&nbsp;naszych czasach legendarny protoplasta rodzimej polskiej dynastii królewskiej jest raczej kojarzony z&nbsp;kołodziejstwem niż z&nbsp;pszczelarstwem. Zobaczmy więc, co o&nbsp;zawodzie Piasta tak naprawdę mówią dawne kronikiBut let's see what old chronicles have to say about Piast's actual profession.

[[File:PL Gloger-Encyklopedja staropolska ilustrowana T.1 129a.jpg|thumb|upright|Bartnik według ilustracji z&nbsp;A honey hunter according to a 1900 ''Encyklopedii staropolskiejOld Polish Encyclopedia'' z&nbsp;1900&nbsp;r.<ref>{{Cyt

W najstarszym wariancie podania o&nbsp;PiaścieIn the oldest version of the legend of Piast, którą znamy z&nbsp;dzieła wspomnianego już anonimowego Galaknown from the work of the aforementioned anonymous Gaul, Piast ani nie hodował pszczół, ani nie wyrabiał kółkept no bees and made no wheels; był tylko zwykłymhe was just a simple ploughman, prostym oraczemwho treated his unexpected guests to pork and beer, który nieznajomych gości poczęstował wieprzowiną i&nbsp;piwem, przygotowanymi na postrzyżyny synaa meal he had prepared for his son's hair-cutting and name-giving ceremony. Podanie to ewoluowało w&nbsp;kolejnych wiekachThe story would evolve over the centuries until, ale dopiero w&nbsp;XVIin the 16th-wiecznej kronice Marcina Bielskiego century chronicle by Marcin Bielski, Piast staje się bartnikiem eventually became a honey hunter (czyli zbieraczemthat is, someone who steals honey from wild bees nesting in tree hollows, który wykrada miód dzikim pszczołomrather than keeping bees in hives)and served his guest not beer, a&nbsp;do wieprzowiny zamiast piwa podaje gościom miód sycony (czyli pitny)but mead.

| There lived at that time in Krushvitsa a townsman named Piast, son of Koshichko, a honey hunter (or a wheelwright, according to some), a good, simple and just man. His wife, Repicha, had just given him a son, so he killed a hog and fermented a barrel mead for a pagan name-giving ceremony. {{...}} There was at that time a great crowd in Krushvitsa and there was a shortage of food, so they went to Piast to buy some, but he gave it away for free to anyone who came – the pork and the mead he had prepared for the name-giving – and he had so much that they all could not drink all of the mead nor eat all of the meat.| oryg = Był na ten czas w&nbsp;Kruszwicy mieszczanin rzeczony Piast, syn Koszyczków, bartnik (drudzy piszą, iż kołodziej), człowiek dobry, prosty i&nbsp;sprawiedliwy; żonę jego zwano Rzepicha; któremu się na ten czas syn urodził. A&nbsp;tak zabił wieprza i&nbsp;beczkę miodu nasycił na mianowanie syna onego według pogańskiego obyczaju. {{...}} Lud wielki na ten czas był w&nbsp;Kruszwicy i&nbsp;nie mogli dostawać żywności kupić, tak że do tego Piasta chodzili w&nbsp;obyczaj kupowania żywności, ale on darmo dawał każdemu, kto do niego przyszedł, onego wieprzowego mięsa i&nbsp;miodu, co był na mianowanie narządził – tak mu sporo było, iż wszyscy nie mogli przepić onego miodu, ani mięsa przejeść.

}} , own translation }}

O ile wersja z&nbsp;Piastem kołodziejem ostatecznie przyjęła się lepiej niż z&nbsp;Piastem bartnikiem"Piast the Wheelwright" would eventually prevail over "Piast the Honey Hunter", but during the royal election on 1669, the reference to w&nbsp;czasie elekcji 1669&nbsp;r. nawiązanie do Piastowskiej pasieki nie budziło jeszcze zdziwienia Piast's apiary wouldn't have risen an eyebrow (mimo że pasieka to nie barć, even though an apiary is not the same thing as a&nbsp;bartnik to nie pszczelarzwild bee nest). Natomiast do dziś pokutuje dość powszechne przekonanieA misconception that is still quite alive, though, is that ancient Slavs drank mead, że miód pitny był napojemor honey wine, którym nawet prosty kmieć w&nbsp;pradziejach państwa polskiego mógł się delektowaćon an everyday basis. Źródła historyczne wskazują jednak na co innego: miód zawsze był napojem luksusowymIn fact, mead has always been a luxury beverage, dostępnym tylko ludziom zamożnym i&nbsp;na ogół zarezerwowanym na specjalne okazjeavailable only to the affluent and reserved for special occasion. Na co dzieńIt was beer, jak przy stole Galowskiego Piastaas in the original Piast story, pragnienie gaszono jednak piwemthat was the everyday thirst-quencher of the common folk.

== Mała dygresja: co by było gdyby…? A What-if Side Note ==

== Pszczoła w&nbsp;koronie A Bee-jeweled Crown ==