Changes

Jump to navigation Jump to search

A King Bee

665 bytes removed, 06:28, 24 June 2019
no edit summary
| rok = 1975
| url = https://web.archive.org/web/20100107002245/http://www.zswsucha.iap.pl/STREFA_N/WiLeHi/lektury/kronika/0003.htm
}}</ref> Was this a reference to the Bilbical Biblical "land flowing with milk and honey" or mockery made of the northern savages who, rather then feed on bread, wine and olive oil (like the civilized Mediterranean farmers do), make their living by hunting, gathering and herding? Hard to tell; perhaps it was a little of both. Anyway, my point is that it's difficult to imagine Polish cuisine without honey cakes and honey-flavoured gingerbread, honey-sweetened tea, mead and honey liqueurs, such as ''krupnik'' or ''kramambula''.
But the bees' culinary role doesn't stop at their sweet secretion. Poland is one of the world's largest producers of temperate-zone fruits largely thanks to these hard-working little fluffy workers in black-and-yellow stripes that pollinate all those Polish apple, pear, cherry, plum, peach and apricot trees, not to mention berries, buckwheat, cucumbers and canola.<ref>{{Cyt
[[File:Zapylanie.png|thumb|Fruits and vegetables pollinated primarily by bees]]
While looking for some information about the importance of these insects for the history of Poland, I once came across the following little story in an "encyclopedia" of sweets:
 
Szukając kiedyś informacji na temat znaczenia tych wielce pożytecznych owadów dla dziejów Polski, natknąłem się w&nbsp;anglojęzycznej „encyklopedii” słodyczy na taką oto historyjkę:
{{ Cytat
}} }}
Już na pierwszy rzut oka widaćYou can see at the first glance that it's one big pile of ribbish. It wasn't the heir to the throne that was (usually) elected in Poland, że to kompletna bzdurabut a new king after the previous had died or resigned. WłaściwieThe process was called an "election", co zdanienot "selection". And whatever one might say about the actual power of Polish kings, it was still too important an office to błądleave the job or picking the right candidate to insects. W&nbsp;Polsce na ogół nie wybierano królowi następcyBesides, tylko nowego króla już po śmierci lub ustąpieniu poprzedniegono one in Poland has ever heard of King "Wiscionsky" or a diamond bee in any of the crowns known to have been kept in the royal treasury. Proces ten nazywano elekcjąYet, someone thought the sotyr was credible enough to put in a book with the word "encyclopedia" in its title, so maybe there is a&nbsp;nie selekcjąpollen grain of truth to it? == A King of Bees ==[[File:Rubens Władysław Vasa (detail).jpg|thumb|upright|Prince Vladislav Sigismund Vasa, future king of Poland (r. 1632–1648), i&nbsp;co as painted in 1624 by Peter Paul Rubens]]So what's the deal with the king elected by nie mówić o&nbsp;rzeczywistej władzy polskich królówbees? Did any of the Polish monarchs have anything to do with these little critters? Well, to jednak było to stanowisko zbyt ważne''Encyclopædia Britannica'' for example, by pozostawiać obsadzenie go owadom. Nikt w&nbsp;Polsce nie słyszał też o&nbsp;królu „Wiscionskym”in its 1911 edition, a&nbsp;z tegosays that King Vladislav IV, co wiadomo o&nbsp;polskich regaliachthe ruler under whose reign Poland reached the zenith of its power (which means, to żadna z&nbsp;koron w&nbsp;wawelskim skarbcu koronnym nie była ozdobiona diamentową pszczołą. A&nbsp;jednak ktoś tę historyjkę uznał za na tyle wiarygodnąif you think about it, by ją zapisać w&nbsp;książce ze słowem „encyklopedia” w&nbsp;tytulethat the realm's decline started under his watch), więc może jest w&nbsp;niej jakiś pyłek prawdywas known the "king of bees". How did he earn this moniker?
== Król pszczół ==
[[File:Rubens Władysław Vasa (detail).jpg|thumb|upright|Królewicz Władysław Zygmunt Waza, późniejszy król polski (pan. 1632–1648), namalowany w&nbsp;1624&nbsp;r. przez Petera Paula Rubensa]]
Zacznijmy od tego króla obranego rzekomo przez pszczoły. Czy któryś z&nbsp;polskich monarchów miał cokolwiek wspólnego z&nbsp;tymi stworzonkami? Otóż, według na przykład ''Encyclopædii Britanniki'' w&nbsp;jej wydaniu z&nbsp;1911&nbsp;r., tak. Możemy się z&nbsp;niej dowiedzieć, że króla Władysława IV Wazę nazywano „królem pszczół”. Czym ów władca, za panowania którego Rzeczpospolita osiągnęła szczyt potęgi (czyli, jak się chwilę zastanowić, osiągnęła moment, od którego zaczęła się staczać ku upadkowi) zasłużył na taki epitet?
{{ Cytat
| Władysław IV, który przejął koronę po ojcu w&nbsp;1632&nbsp;r., był najpopularniejszym monarchą, jaki kiedykolwiek zasiadał na polskim tronie. Szlachta, która miała „króla–kłodę” w&nbsp;Zygmuncie [III], uznała, iż Władysław winien być „królem pszczół, od którego tylko miód dostaniemy” – innymi słowy, mieli nadzieję wyciągnąć od niego jeszcze więcej niż od jego poprzednika. Władysław zgadzał się na wszystko. Obiecał nigdy nie wypowiadać wojny ani nie gromadzić wojska bez zgody sejmu, zobowiązał się wszystkie urzędy obsadzić w&nbsp;określonym czasie, a&nbsp;szlachtę zwolnił z&nbsp;ostatniego jej obowiązku na rzecz skarbu, jakim było płacenie podatku dochodowego.| oryg = Wladislaus IV, who succeeded his father in 1632, was the most popular monarch who ever sat on the Polish throne. The szlachta, who had had a&nbsp;“King Log” in Sigismund, were determined that Wladislaus should be “a King Bee who will give us nothing but honey” – in other words they hoped to wheedle him out of even more than they had wrested from his predecessor. Wladislaus submitted to everything. He promised never to declare war or levy troops without the consent of the sejm, undertook to fill all vacancies within a&nbsp;certain time, and released the szlachta from the payment of income-tax, their one remaining fiscal obligation.
| źródło = {{Cyt
| tytuł = Encyclopædia Britannica
| tom = 21
| strony = 913
}}, tłum. własne}}
Władysław rzeczywiście był ulubieńcem szlachty, a&nbsp;jego elekcja była najspokojniejszą i&nbsp;bodaj najkrótszą w&nbsp;dziejach polskiej monarchii – nikomu nie chciało się nawet kandydować przeciwko faworytowi. Ale szlachta kochała tych królów, którzy jej na dużo pozwalali, a&nbsp;mało żądali w&nbsp;zamian. Im król bezczynniejszy, tym lepszy. Pierwotnym autorem porównania hołubionego przez szlachtę Władysława IV do bezczynnego trutnia był, jak się okazuje, biskup kamieniecki Paweł Piasecki, który tak oto krytykował najjaśniejszego króla jegomości:

Navigation menu