Changes

== Ach te Baba, baby! ==

The Polish word ''baba'' is unusually rich in meanings. In its original Proto-Slavic sense, it refers to a grandmother or, by extension, any elderly woman. In old Poland, the same word used for any peasant woman and is still used to describe a an uncouth, boorish woman. Other meanings include "female street vendor", "herbalist", "midwife" and "witch" (as in the most famous Slavic witch, Baba Yaga). A ''baba'' may even refer to a married or widowed woman of any age, as in ''moja baba'', "my wife". You can use the diminutive form, ''babka'', for a young and attractive woman, much like the ''babà'' in the Neapolitan dialect of Italian. But don't over do, because if you diminutize the word even further, you'll get ''babcia'', or "granny".<ref>{{Cyt | inni = ed. Piotr Żmigrodzki | tytuł = Wielki Słownik Języka Polskiego | rozdział = Baba | adres rozdziału = https://www.wsjp.pl/do_druku.php?id_hasla=50227&id_znaczenia=0 | wydawca = Instytut Języka Polskiego PAN }}</ref>

[[File:Adam Setkowicz.jpg|thumb|left|upright=.6|Dziewczę w&nbsp;stroju krakowskim niosące babę wielkanocnąA Polish girl carrying an Easter ''baba'', której wizualnym przedłużeniem jest jego (tzn. dziewczęcia) pofałdowana spódnica visually extended by her pleaded skirt (1936)]]Zwłaszcza jeśli „babę” zdrobnić do „babki”, So which of this many meanings gave rise to może już być kobietą młodą i&nbsp;atrakcyjną; ale trzeba uważać, bo jeśli zdrobnimy ją jeszcze bardziej''baba'', the cake? Did the cake use to zostanie „babcią”. Oprócz tego są też resemble a [https://www.google.com/search?q=baby+kamienne&tbm=isch pogańskie kamienne posążkiischpagan stone idol,] tradycyjnie nazywane „babami”.<ref>{{Cyt | inni = ed. Piotr Żmigrodzki | tytuł = Wielki Słownik Języka Polskiego | rozdział = Baba | adres rozdziału = https://www.wsjp.pl/do_druku.phpalso called ''baba'' in Polish?id_hasla=50227&id_znaczenia=0 | wydawca = Instytut Języka Polskiego PAN }}</ref> A&nbsp;od którego z&nbsp;tych znaczeń pochodzi „baba” w&nbsp;sensie ciastaOr does the cake's name come from its resemblance to a peasan't woman's pleaded skirt? Do końca nie wiadomo. Może stądOr perhaps, że gotowe ciasto przypominało kamienną figurę? A&nbsp;może długą, plisowaną, rozszerzającą się ku podłodze, babciną spódnicę? A&nbsp;może po prostu dlatego, że właśnie starsze kobiety miały największe doświadczenie w&nbsp;trudnej sztuce wypieku drożdżowych ciastit's always been old women who were most experienced in the tricky art of yeast-cake baking?

Wypiek pięknych i&nbsp;puszystych bab był bowiem jedną z&nbsp;najtrudniejszych sztukAfter all, baking a beautifuil, z&nbsp;jakimi musiały mierzyć się domowe kucharkitall, airy ''baba'' was one of the most demanding tasks Polish home cooks ever had to face. Great care was needed to prevent the cake from sinking or browning a&nbsp;little too much. A housewife who aimed for the perfect ''baba zbyt przypieczona'' had to start by choosing the best ingredients – high quality wheat flour, opadnięta czy zakalcowata stanowiła dla każdej gospodyni kompromitacjęgood beer yeast and fresh butter. Zaczynano więc od starannego doboru składników – najlepszej jakości mąki pszennejThe oven had to be heated as much as possible, drożdży piwnych i&nbsp;świeżego masłaso that it could keep a constant temperature for a long time. The moulds had to be perfectly clean before being filled with dough and popped into the oven. Then came the almost magical practices whose goal was to prevent the ''baba'' from getting cold and falling. Następnie trzeba było jak najmocniej rozpalić piecDoors and windows were sealed to avoid drafts, aby jak najdłużej utrzymał w&nbsp;miarę stałą temperaturęwomen walked on their toes and talked in whispers when close to the oven, i&nbsp;wstawić do niego formy – dobrze wyczyszczone i&nbsp;zalane ciastem. Wtedy przychodziła kolej na czynności niemal magiczneand finally, których celem było niedopuszczenie, by baby się „przeziębiły” i&nbsp;opadłythe ''baba'' was gently placed on down pillows for cooling. Uszczelniano okna i&nbsp;drzwiAnd of course, żeby nie było przeciągów, w&nbspno men were allowed in the kitchen;pobliżu pieca chodziło się na palcach i&nbsp;mówiło szeptem, the baking of a ''baba'' was a&nbsp;wyjęte z&nbsp;pieca ''baby układano do wystygnięcia na puchowej pościeli. No i&nbsp;oczywiście wstęp do kuchni był całkowicie zabroniony mężczyznom; wyrób bab był czysto babską sprawą''-only affaire.<ref>{{Cyt

{{ Cytat| <poem>„Jako puch jesteś” – tak wyrzekł poeta,Który na babach znał się także przecie,A ja to stwierdzam i&nbsp;wierzę poecie,Bowiem największa dziś baby zaleta,A dla gospodyń chluba i&nbsp;podnieta,Gdy skosztowawszy: „jak puch!” im powiecie.</poem>| źródło = {{Cyt | nazwisko = Gloger | imię = Zygmunt | tytuł = Rok polski w&nbsp;życiu, tradycyi i&nbsp;pieśni | url = https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/5199/edition/5002/content?ref=desc | rozdział = Baba | wydawca = Jan Fiszer | miejsce = Warszawa | rok = 1900 | strony = 198 }} }}  [[File:Michał Elwiro Andriolli, Kłopoty wielkanocne.jpg|thumb|Te These ''baby wpuściły mężczyznę do kuchni i&nbsp;'' (women) have let a man inside the kitchen and their ''baba im nie wyszła'' (cake) has flopped.]]

| <poem>Na samym środku był baranek wyobrażający Agnus Dei [Baranka Bożego] z&nbsp;chorągiewkąIn the middle stood a lamb with a pennon representing the Lamb of God, calutki z&nbsp;pistacjami all in pistachios {{...}} Stało 4 przeogromnych dzików, to jest tyleThere were four giant boars, ile części rokuas many as there are seasons of the year. Każdy dzik miał w&nbsp;sobie wieprzowinęEach boar was stuffed with pork, alias [czyli]: szynkithat is, kiełbasyham, prosiątkasausages and suckling pigs. {{...}} Stało tandem [rzędem] There stood 12 jelenistags in a row, także całkowicie pieczonych z&nbsp;złocistymi rogamiroasted whole, with gilded antlers, {{...}} nadziane były rozmaitą zwierzynąstuffed with various game meats, alias: zającamisuch as hares, cietrzewiamigrouses, dropiami, pardwamibustards and ptarmigans. Te jelenie wyobrażały These stags symbolized the 12 miesięcymonths.Na około były ciasta sążnisteAll around stood hefty cakes, tyleas many as there are weeks in a year, ile tygodni w rokuthat is, to jest 52, całe cudne plackiwonderful flat pastries, mazurymazurkas, żmudzkie pierogiSamogitian pies, a&nbsp;wszystko wysadzane bakaliąall studded with candied fruits and nuts.Za nimi było Behind them there were 365 babekbabas, to jest tylethat is, ile dni w&nbsp;rokuas many as there are days in a year.</poem>| źródło = Z&nbsp;kalendarza poznańskiego cyt. wFrom an undated almanach, quoted in: {{Cyt

}} | oryg = <poem>Na samym środku był baranek wyobrażający Agnus Dei [Baranka Bożego] z&nbsp;chorągiewką, calutki z&nbsp;pistacjami {{...}} Stało 4 przeogromnych dzików, to jest tyle, ile części roku. Każdy dzik miał w&nbsp;sobie wieprzowinę, alias [czyli]: szynki, kiełbasy, prosiątka. {{...}} Stało tandem [rzędem] 12 jeleni, także całkowicie pieczonych z&nbsp;złocistymi rogami, {{...}} nadziane były rozmaitą zwierzyną, alias: zającami, cietrzewiami, dropiami, pardwami. Te jelenie wyobrażały 12 miesięcy.Na około były ciasta sążniste, tyle, ile tygodni w roku, to jest 52, całe cudne placki, mazury, żmudzkie pierogi, a&nbsp;wszystko wysadzane bakalią.Za nimi było 365 babek, to jest tyle, ile dni w&nbsp;roku.</poem>}}