5,079
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
no edit summary
[[File:Adam Setkowicz.jpg|thumb|left|upright=.6|Dziewczę w stroju krakowskim niosące babę wielkanocną, której wizualnym przedłużeniem jest jego (tzn. dziewczęcia) pofałdowana spódnica (1936)]]
Zwłaszcza jeśli „babę” zdrobnić do „babki”, to może już być kobietą młodą i atrakcyjną; ale trzeba uważać, bo jeśli zdrobnimy ją jeszcze bardziej, to zostanie „babcią”. Oprócz tego są też [https://www.google.com/search?q=baby+kamienne&tbm=isch pogańskie kamienne posążki] tradycyjnie nazywane „babami”.<ref>{{Cyt
| inni = reded. Piotr Żmigrodzki
| tytuł = Wielki Słownik Języka Polskiego
| rozdział = Baba
[[File:Michał Elwiro Andriolli, Kłopoty wielkanocne.jpg|thumb|Te baby wpuściły mężczyznę do kuchni i baba im nie wyszła.]]
W każdym razie słowo „baba” w znaczeniu „ciasto” pojawiło się w polszczyźnie już co najmniej XVII w.<ref>{{Cyt
| inni = reded. Włodzimierz Gruszczyński
| tytuł = Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku
| rozdział = Baba
| Zostanę tu jeszcze przez tydzień. Niech Pani prosi Boga, abym nie umarł z przejedzenia. Przywożą nam tu codziennie z Champigny najbardziej zajadłe i srogie węgorze, do tego podają małe arbuzy astrachańskie i kiszoną kapustę, i kuropatwy w kapuście, i młode kuropatwy à la crapaudine, i babeczki [des baba], i pasztety, i tarty, i ze dwanaście żołądków by trzeba mieć, żeby to wszystko pomieścić {{...}} Na szczęście zapijamy to w ilościach proporcjonalnych, więc wszystko wchodzi.
| źródło = {{Cyt
| inni = reded. J. Assézat, Maurice Tourneux
| tytuł = Œuvres complètes
| nazwisko r = Diderot
[[File:Baba czekoladowa.jpg|thumb|upright|Baba czekoladowa<br />Ta fabryka Dr. Oetkera w Oliwie nadal działa i rozsiewa po okolicy charakterystyczny słodkawy zapach mleka w proszku. Wiem, bo mieszkam 400 m od niej.]]
Zanurzanie pojedynczych kawałków suchego ciasta w winie, kawie czy czekoladzie było niewątpliwie starą praktyką, ale to nie to samo co nasączanie całej baby przed podaniem. Kto zatem wpadł na taki pomysł? Tego nie wiemy, ale wiadomo na przykład, że w 1845 r. Auguste Julien, współwłaściciel ciastkarni przy placu de la Bourse w Paryżu, włączył do swojej oferty babeczki z kawałkami kandyzowanej skórki pomarańczy zamiast rodzynek i nasączane syropem na bazie rumu (albo kirschu). A że, jak już wiemy, Francuzi wolą te potrawy, które kojarzą im się z celebrytami, to nazwał tę babkę ''savarin'' (wym. ''sawa-rę'')<ref>M. Krondl, ''op. cit.'', s. 172</ref> – od nazwiska słynnego smakosza, który nazywał się Jean-Anthelme Brillat (1755–1826; wym. ''żanan-telm bri-ja''), ale zmienił nazwisko na Savarin, żeby dostać spadek po ciotce.<ref>{{Cyt
| inni = reded. Joël Robuchon
| tytuł = Larousse Gastronomique
| rok = 1997
Historia zatoczyła też koło, gdy do Polski trafiły przepisy na niby polskie baby, ale nasączane alkoholizowanym syropem. Oto jeden z nich, na babki z ponczem na bazie araku (w tej wersji poncz dolewa się do ciasta przed upieczeniem):
{{ Cytat
| '''Poncz zwyczajnyOrdinary punch''': Funt cukru umoczyć w wodzieSoak one pound of sugar in water, poprzednio jednak trzeba go obetrzeć o skórkę 6 cytrynbut first use it to scrape the zest of six lemons, włożyć natychmiast w put it immediately into a pot and boil into syrup;rondelek i pour a quart of arak and then the juice squeezed from the six lemons into the syrup;zagotować na syrop; mając już wyciśnięty i sok z 6 cytryn, wlać do syropu najprzód kwartę arakukeep some time under cover, then pour the essence into a potem sok cytrynowy, potrzymać tak pod przykryciem, wtedy zlać esencję do butelki bottle {{...}}
'''Babki ponczowePunch babas''': Dwa funty pięknej mąki zarobić kwaterką letniego mleka, Mix two pounds of fine flour with a quart of lukewarm milk and 4 łyżkami albo łutami gęstych drożdżytablespoons of thick yeast, dodać add 10 jaj całych i ćwierć funta cukru; zostawić w ciepłym miejscu pod przykryciem na nocwhole eggs and a quarter of a pound of sugar; leave in a warm place for the night;nazajutrz ranoin the morning, dodać funt przetopionego letniego masła i półkwaterek esencji ponczowejadd a pound of lukewarm pre-melted butter and half a quart of punch essence. Wyrobić ciasto dokładnieKnead the dough thoroughly, małe foremki wysmarować świeżym masłembaste small moulds with fresh butter, napełnić do połowy ciastemhalf-fill them with the dough; after the dough has risen, po chwili rośnienia, wsadzić w piec umiarkowany na 3 kwadranseput them into a medium-heated oven for the three quarters. Wyjąć z foremek na gorącoRemove from moulds while hot.
| źródło = {{Cyt
| nazwisko = L[eśniew]ska
| rok = 1856
| strony = 368, 424
}} , own translation| oryg = '''Poncz zwyczajny''': Funt cukru umoczyć w wodzie, poprzednio jednak trzeba go obetrzeć o skórkę 6 cytryn, włożyć natychmiast w rondelek i zagotować na syrop; mając już wyciśnięty i sok z 6 cytryn, wlać do syropu najprzód kwartę araku, a potem sok cytrynowy, potrzymać tak pod przykryciem, wtedy zlać esencję do butelki {{...}} '''Babki ponczowe''': Dwa funty pięknej mąki zarobić kwaterką letniego mleka, 4 łyżkami albo łutami gęstych drożdży, dodać 10 jaj całych i ćwierć funta cukru; zostawić w ciepłym miejscu pod przykryciem na noc; a nazajutrz rano, dodać funt przetopionego letniego masła i półkwaterek esencji ponczowej. Wyrobić ciasto dokładnie, małe foremki wysmarować świeżym masłem, napełnić do połowy ciastem, po chwili rośnienia, wsadzić w piec umiarkowany na 3 kwadranse. Wyjąć z foremek na gorąco.}}
{{Przypisy}}
