5,079
edits
Changes
Created page with "Spośród zwyczajów wpisanych przez Unesco na listę [https://ich.unesco.org/en/lists Światowego Dziedzictwa Niematerialnego] wybrałem te, które uważam za mające charakt..."
Spośród zwyczajów wpisanych przez Unesco na listę [https://ich.unesco.org/en/lists Światowego Dziedzictwa Niematerialnego] wybrałem te, które uważam za mające charakter kulinarny. Są to wpisy dotyczące konkretnych potraw lub napojów, rytualnych posiłków, bądź całych tradycji kulinarnych czy dietetycznych. Nie uwzględniłem natomiast wpisów dotyczących tradycyjnych metod produkcji surowców spożywczych (rolniczych, zbierackich, pasterskich, łowieckich, rybackich, pszczelarskich itd.). Tabelka będzie aktualizowana wraz z nowymi wpisami na listę Unesco.
{| class="wikitable sortable"
|-
! Tradycja !! Kraje zgłaszające !! Rok zgłoszenia !! Filmik (po ang. lub franc.)
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/artisanal-know-how-and-culture-of-baguette-bread-01883 Bagietka]'''<br>(zobacz też: [[Czy poolish wymyślili Polacy?]]) || Francja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=TH6LPWREG7I|szer=200|poz=left|opis=''Les savoir-faire artisanaux et la culture de la baguette de pain''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/USL/culture-of-ukrainian-borscht-cooking-01852 Barszcz]''' ukraiński || Ukraina || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=A01buIjvLCQ|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Ukrainian borscht cooking''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceebu-jn-a-culinary-art-of-senegal-01748 Ceebu jën]''''' (czyt.: ''ciebu dzien'') – senegalska potrawa z ryżu, ryby i warzyw<br>(zobacz też: [[Ani z papryki, ani ze Szczecina#Paprykarz|Ani z papryki, ani ze Szczecina]]) || Senegal || 2021 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=QlLxWJcSInw|szer=200|poz=left|opis=''Le ceebu jën, art culinaire du Sénégal''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/mediterranean-diet-00884 Dieta śródziemnomorska]''' || Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=XFiIgmwFzzk|szer=200|poz=left|opis=''Mediterranean diet''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188 Dolma]''''' – gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa || Azerbejdżan || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=WaLRpY9iSjI|szer=200|poz=left|opis=''Dolma making and sharing tradition''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/il-ftira-culinary-art-and-culture-of-flattened-sourdough-bread-in-malta-01580 Ftira]''''' – maltański płaski chleb na zakwasie || Malta || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NfTGYXMO5jo|szer=200|poz=left|opis=''Il-Ftira, culinary art and culture of flattened sourdough bread in Malta''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/harissa-knowledge-skills-and-culinary-and-social-practices-01710 Harissa]''''' – pasta z ostrych papryczek wyrabiana w krajach Magrebu || Tunezja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=pLsGeSG-BCw|szer=200|poz=left|opis=''La harissa, savoirs, savoir-faire et pratiques culinaires et sociales''}}
|-
| rowspan=2 | '''Herbata''' [https://ich.unesco.org/en/RL/culture-of-ay-tea-a-symbol-of-identity-hospitality-and-social-interaction-01685 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-tea-processing-techniques-and-associated-social-practices-in-china-01884 po chińsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Azerbejdżan, Turcja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=we17NAZ93J8|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction''}}
|-
| Chiny || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Oe6kGFmFLnc|szer=200|poz=left|opis=''Traditional tea processing techniques and associated social practices in China''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/yald-chella-01877 Jalda]''' – uroczysta kolacja spożywana w krajach dawnej Persji w noc przesilenia zimowego, w której szczególną rolę odgrywają czerwone owoce (granaty, arbuzy, winogrona, [https://pl.wikipedia.org/wiki/Głożyna_pospolita głożyna]) || Afganistan, Iran || 2022 || [[File:Yalda Night Table Amsterdam 2011 Photo by Pejman Akbarzadeh Persian Dutch Network.jpg|200px|Stół zastawiony na Jaldę]]
|-
| rowspan=2 | '''Kawa''' [https://ich.unesco.org/en/RL/turkish-coffee-culture-and-tradition-00645 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/arabic-coffee-a-symbol-of-generosity-01074 po arabsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Turcja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=CLo_GwNxR1E|szer=200|poz=left|opis=''Turkish coffee culture and tradition''}}
|-
| Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=cf4u5UavkKQ|szer=200|poz=left|opis=''Arabic coffee, a symbol of generosity''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceremonial-keskek-tradition-00388 Keşkek]''''' – potrawa z kaszy pszennej lub jęczmiennej z gotowanym mięsem przyrządzana uroczyście przy dźwiękach muzyki na specjalne okazje || Turcja || 2011 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UDwhfotWAfw|szer=200|poz=left|opis=''Ceremonial Keşkek tradition''}}
|-
| rowspan=2 | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/kimjang-making-and-sharing-kimchi-in-the-republic-of-korea-00881 Kimjang]''''' – koreańska sztuka wyrobu '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/tradition-of-kimchi-making-in-the-democratic-people-s-republic-of-korea-01063 kimchi]''''', czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza || Korea Południowa || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=RlBxerNfzzI|szer=200|poz=left|opis=''Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea''}}
|-
| Korea Północna || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JPSVezN5mH4|szer=200|poz=left|opis=''Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/krakelingen-and-tonnekensbrand-end-of-winter-bread-and-fire-feast-at-geraardsbergen-00401 Krakelingen]''''' – okrągłe precelki, pod koniec karnawału rozrzucane ze wzgórza mieszkańcom flandryjskiego miasteczka Geraardsbergen przez członków władz miejskich, którzy wcześniej wypijają po pucharze wina razem z pływającą w nim żywą płotką<br>(zobacz też: [[Bajgle, precle, obwarzanki]]) || Belgia || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=e3Jhys1urP0|szer=200|poz=left|opis=''Krakelingen and Tonnekensbrand, end-of-winter bread and fire feast at Geraardsbergen''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-mexican-cuisine-ancestral-ongoing-community-culture-the-michoacan-paradigm-00400 Kuchnia meksykańska]''' || Meksyk || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=VhZ-EKPPQkU|szer=200|poz=left|opis=''Traditional Mexican cuisine''}}
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazachsku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) – napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji || Kazachstan || 2018 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kx_-XBQELIs|szer=200|poz=left|opis=''Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders''}}
|-
| Mongolia || 2019 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlXHKyx7yzg|szer=200|poz=left|opis=''Traditional technique of making Airag in Khokhuur''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-know-how-and-practices-pertaining-to-the-production-and-consumption-of-couscous-01602 Kuskus]''' – drobna kasza z pszenicy twardej wyrabiana w krajach Magrebu || Algieria, Maroko, Mauretania, Tunezja || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=8q3DFyrljSo|szer=200|poz=left|opis=''Les savoirs, savoir-faire et pratiques liés à la production et à la consommation du couscous''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' – gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach || Gruzja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NN5ziogyxP0|szer=200|poz=left|opis=''Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method''}}
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] – płaski przaśny chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji || Armenia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=1NAzjPSZr4I|szer=200|poz=left|opis=''Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread''}}
|-
| Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Turcja || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=bCOVtnQE3sE|szer=200|poz=left|opis=''Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/hawker-culture-in-singapore-community-dining-and-culinary-practices-in-a-multicultural-urban-context-01568 Mała gastronomia]''' Singapuru, łącząca elementy chińskich, malajskich, indyjskich i europejskich tradycji kulinarnych || Singapur || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=KOJLVclAY_4|szer=200|poz=left|opis=''Hawker culture in Singapore''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/al-mansaf-in-jordan-a-festive-banquet-and-its-social-and-cultural-meanings-01849 Mansaf]''''' – jordańska potrawa z jagnięciny lub koźlęciny gotowanej w sosie z owczego lub koziego jogurtu, podawana z kaszą bulgur lub z ryżem oraz z przaśnym chlebem o grubości naleśnika || Jordania || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NyngSj9UT6g|szer=200|poz=left|opis=''Al-Mansaf in Jordan''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/mesir-macunu-festival-00642 Mesir macunu]''''' – cukierki z masy krówkowej zmieszanej z 41 rodzajami ziół i przypraw, które w okolicach równonocy wiosennej rozrzuca się z dachów i minaretów Meczetu Sułtana w Magnezji na wybrzeżu egejskim Turcji, na pamiątkę legendy o tym, jak taka pasta uleczyła matkę Sulejmana Wspaniałego || Turcja || 2012 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Mi3V1PF3Y30|szer=200|poz=left|opis=''Mesir Macunu festival''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 Nouruz]''''' – perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku || Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5NfrnoMO0Fs|szer=200|poz=left|opis=''Nawrouz, Novruz, Nowrouz…''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nsima-culinary-tradition-of-malawi-01292 Nsima]''''' – wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej || Malawi || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jG_-e7y9F34|szer=200|poz=left|opis=''Nsima, culinary tradition of Malawi''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oku-noto-no-aenokoto-00271 Oku-noto no Aenokoto]''''' – obrzęd odprawiany dwa razy w roku przez rolników z półwyspu Noto w Japonii, polegający na zaproszeniu ducha pola ryżowego do swojego domu na ofiarną ucztę złożoną m.in. z ryżu, fasoli i ryby || Japonia || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=IQBDHJyfJXE|szer=200|poz=left|opis=''Oku-noto no Aenokoto''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshituthi-shomagongo-marula-fruit-festival-01089 Oshitushi shomagongo]''''' – święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane ''omagongo'' || Namibia || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZtF6q7GXtzo|szer=200|poz=left|opis=''Oshituthi shomagongo, marula fruit festival''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gingerbread-craft-from-northern-croatia-00356 Pierniki]''' północnochorwackie || Chorwacja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=PgtgK83uQWI|szer=200|poz=left|opis=''Gingerbread craft from Northern Croatia''}}
|-
| rowspan=2 | '''Pilaw''', zwany też '''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshi-palav-a-traditional-meal-and-its-social-and-cultural-contexts-in-tajikistan-01191 palawem]''' (po tadżycku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/palov-culture-and-tradition-01166 palowem]''' (po uzbecku) – potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej || Tadżykistan|| 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5W3gBtGJz8A|szer=200|poz=left|opis=''Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan''}}
|-
| Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=t6H_3uvMNlE|szer=200|poz=left|opis=''Palov culture and tradition''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/beer-culture-in-belgium-01062 Piwo]''' belgijskie || Belgia || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=HqbuBusP-tU|szer=200|poz=left|opis=''Beer culture in Belgium''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-neapolitan-pizzaiuolo-00722 Pizza]''' neapolitańska || Włochy || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=F4LpLfF5U34|szer=200|poz=left|opis=''Art of Neapolitan Pizzaiuolo''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gastronomic-meal-of-the-french-00437 Posiłek gastronomiczny]''' Francuzów – francuski zwyczaj wspólnego celebrowania dobrego jedzenia i picia podczas specjalnych okazji || Francja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=6nKBBb72J4k|szer=200|poz=left|opis=''The gastronomic meal of the French''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/pyongyang-raengmyon-custom-01695 Raengmyon]''''' – pochodzący z Pjongjangu chłodnik z makaronu gryczanego zalanego zimnym wywarem mięsnym z dodatkiem mięsa, warzyw i jajek || Korea Północna || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UqTB2TQQ|szer=200|poz=left|opis=''Pyongyang Raengmyon custom''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-of-the-light-rum-masters-01724 Rum jasny]''' kubański || Kuba || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=qQNlxnQYFDI|szer=200|poz=left|opis=''Knowledge of the light rum masters''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' – dzień świętego patrona danej rodziny (rodzaj kolektywnych imienin) obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz || Serbia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=m_h1DVoMi3I|szer=200|poz=left|opis=''Slava, celebration of family saint patron's day''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/social-practices-and-knowledge-related-to-the-preparation-and-use-of-the-traditional-plum-spirit-ljivovica-01882 Śliwowica]''' serbska || Serbia || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jsWNSh-IfQ8|szer=200|poz=left|opis=''Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/dragon-boat-festival-00225 Święto Smoczych Łodzi]''' obchodzone w Chinach na pamiątkę tego, jak poeta Qū Yuán (czyt.: ''ćchu jłen''; IV/III w.p.n.e.), niczym Wanda Krakówna, w obliczu obcej inwazji utopił się w rzece. W ramach obchodów spożywa się ''zongzi'' (czyt.: ''cąkcy''), czyli czworościenne knedle z kleistego ryżu z mięsnym lub słodkim nadzieniem, które gotuje się zawinięte w liście bambusa, oraz pije się ''xiónghuáng jiǔ'' (czyt.: ''siąchłan ciuł''), czyli wino ryżowe lub jaglane z dodatkiem sproszkowanego realgaru (czerwonego minerału złożonego głównie z siarczku arsenu). || Chiny || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=T1WQ90F4HlI|szer=200|poz=left|opis=''The Dragon Boat festival''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' – tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku || Japonia || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xtnwt-Jq93E|szer=200|poz=left|opis=''Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese''}}
|}
[[pl:Lista światowego dziedzictwa kulinarnego]]
{| class="wikitable sortable"
|-
! Tradycja !! Kraje zgłaszające !! Rok zgłoszenia !! Filmik (po ang. lub franc.)
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/artisanal-know-how-and-culture-of-baguette-bread-01883 Bagietka]'''<br>(zobacz też: [[Czy poolish wymyślili Polacy?]]) || Francja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=TH6LPWREG7I|szer=200|poz=left|opis=''Les savoir-faire artisanaux et la culture de la baguette de pain''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/USL/culture-of-ukrainian-borscht-cooking-01852 Barszcz]''' ukraiński || Ukraina || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=A01buIjvLCQ|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Ukrainian borscht cooking''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceebu-jn-a-culinary-art-of-senegal-01748 Ceebu jën]''''' (czyt.: ''ciebu dzien'') – senegalska potrawa z ryżu, ryby i warzyw<br>(zobacz też: [[Ani z papryki, ani ze Szczecina#Paprykarz|Ani z papryki, ani ze Szczecina]]) || Senegal || 2021 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=QlLxWJcSInw|szer=200|poz=left|opis=''Le ceebu jën, art culinaire du Sénégal''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/mediterranean-diet-00884 Dieta śródziemnomorska]''' || Chorwacja, Cypr, Grecja, Hiszpania, Maroko, Portugalia, Włochy || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=XFiIgmwFzzk|szer=200|poz=left|opis=''Mediterranean diet''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188 Dolma]''''' – gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa || Azerbejdżan || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=WaLRpY9iSjI|szer=200|poz=left|opis=''Dolma making and sharing tradition''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/il-ftira-culinary-art-and-culture-of-flattened-sourdough-bread-in-malta-01580 Ftira]''''' – maltański płaski chleb na zakwasie || Malta || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NfTGYXMO5jo|szer=200|poz=left|opis=''Il-Ftira, culinary art and culture of flattened sourdough bread in Malta''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/harissa-knowledge-skills-and-culinary-and-social-practices-01710 Harissa]''''' – pasta z ostrych papryczek wyrabiana w krajach Magrebu || Tunezja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=pLsGeSG-BCw|szer=200|poz=left|opis=''La harissa, savoirs, savoir-faire et pratiques culinaires et sociales''}}
|-
| rowspan=2 | '''Herbata''' [https://ich.unesco.org/en/RL/culture-of-ay-tea-a-symbol-of-identity-hospitality-and-social-interaction-01685 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-tea-processing-techniques-and-associated-social-practices-in-china-01884 po chińsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Azerbejdżan, Turcja || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=we17NAZ93J8|szer=200|poz=left|opis=''Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction''}}
|-
| Chiny || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Oe6kGFmFLnc|szer=200|poz=left|opis=''Traditional tea processing techniques and associated social practices in China''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/yald-chella-01877 Jalda]''' – uroczysta kolacja spożywana w krajach dawnej Persji w noc przesilenia zimowego, w której szczególną rolę odgrywają czerwone owoce (granaty, arbuzy, winogrona, [https://pl.wikipedia.org/wiki/Głożyna_pospolita głożyna]) || Afganistan, Iran || 2022 || [[File:Yalda Night Table Amsterdam 2011 Photo by Pejman Akbarzadeh Persian Dutch Network.jpg|200px|Stół zastawiony na Jaldę]]
|-
| rowspan=2 | '''Kawa''' [https://ich.unesco.org/en/RL/turkish-coffee-culture-and-tradition-00645 po turecku] i [https://ich.unesco.org/en/RL/arabic-coffee-a-symbol-of-generosity-01074 po arabsku]<br>(zobacz też: [[Kawa czy herbata?]]) || Turcja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=CLo_GwNxR1E|szer=200|poz=left|opis=''Turkish coffee culture and tradition''}}
|-
| Arabia Saudyjska, Katar, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=cf4u5UavkKQ|szer=200|poz=left|opis=''Arabic coffee, a symbol of generosity''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/ceremonial-keskek-tradition-00388 Keşkek]''''' – potrawa z kaszy pszennej lub jęczmiennej z gotowanym mięsem przyrządzana uroczyście przy dźwiękach muzyki na specjalne okazje || Turcja || 2011 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UDwhfotWAfw|szer=200|poz=left|opis=''Ceremonial Keşkek tradition''}}
|-
| rowspan=2 | '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/kimjang-making-and-sharing-kimchi-in-the-republic-of-korea-00881 Kimjang]''''' – koreańska sztuka wyrobu '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/tradition-of-kimchi-making-in-the-democratic-people-s-republic-of-korea-01063 kimchi]''''', czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza || Korea Południowa || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=RlBxerNfzzI|szer=200|poz=left|opis=''Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea''}}
|-
| Korea Północna || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=JPSVezN5mH4|szer=200|poz=left|opis=''Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/krakelingen-and-tonnekensbrand-end-of-winter-bread-and-fire-feast-at-geraardsbergen-00401 Krakelingen]''''' – okrągłe precelki, pod koniec karnawału rozrzucane ze wzgórza mieszkańcom flandryjskiego miasteczka Geraardsbergen przez członków władz miejskich, którzy wcześniej wypijają po pucharze wina razem z pływającą w nim żywą płotką<br>(zobacz też: [[Bajgle, precle, obwarzanki]]) || Belgia || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=e3Jhys1urP0|szer=200|poz=left|opis=''Krakelingen and Tonnekensbrand, end-of-winter bread and fire feast at Geraardsbergen''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-mexican-cuisine-ancestral-ongoing-community-culture-the-michoacan-paradigm-00400 Kuchnia meksykańska]''' || Meksyk || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=VhZ-EKPPQkU|szer=200|poz=left|opis=''Traditional Mexican cuisine''}}
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-spring-festive-rites-of-the-kazakh-horse-breeders-01402 Kumys]''' (po kazachsku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/traditional-technique-of-making-airag-in-khokhuur-and-its-associated-customs-01172 ajrag]''' (po mongolsku) – napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji || Kazachstan || 2018 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kx_-XBQELIs|szer=200|poz=left|opis=''Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders''}}
|-
| Mongolia || 2019 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlXHKyx7yzg|szer=200|poz=left|opis=''Traditional technique of making Airag in Khokhuur''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-know-how-and-practices-pertaining-to-the-production-and-consumption-of-couscous-01602 Kuskus]''' – drobna kasza z pszenicy twardej wyrabiana w krajach Magrebu || Algieria, Maroko, Mauretania, Tunezja || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=8q3DFyrljSo|szer=200|poz=left|opis=''Les savoirs, savoir-faire et pratiques liés à la production et à la consommation du couscous''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/ancient-georgian-traditional-qvevri-wine-making-method-00870 Kwewri]''' – gruzińskie wino dojrzewające w wielkich ceramicznych amforach || Gruzja || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NN5ziogyxP0|szer=200|poz=left|opis=''Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method''}}
|-
| rowspan=2 | '''[https://ich.unesco.org/en/RL/lavash-the-preparation-meaning-and-appearance-of-traditional-bread-as-an-expression-of-culture-in-armenia-00985 Lawasz]''', zwany też [https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 '''katyrmą''' lub '''jufką'''] – płaski przaśny chleb pieczony w zachodniej i środkowej Azji || Armenia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=1NAzjPSZr4I|szer=200|poz=left|opis=''Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread''}}
|-
| Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Turcja || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=bCOVtnQE3sE|szer=200|poz=left|opis=''Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/hawker-culture-in-singapore-community-dining-and-culinary-practices-in-a-multicultural-urban-context-01568 Mała gastronomia]''' Singapuru, łącząca elementy chińskich, malajskich, indyjskich i europejskich tradycji kulinarnych || Singapur || 2020 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=KOJLVclAY_4|szer=200|poz=left|opis=''Hawker culture in Singapore''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/al-mansaf-in-jordan-a-festive-banquet-and-its-social-and-cultural-meanings-01849 Mansaf]''''' – jordańska potrawa z jagnięciny lub koźlęciny gotowanej w sosie z owczego lub koziego jogurtu, podawana z kaszą bulgur lub z ryżem oraz z przaśnym chlebem o grubości naleśnika || Jordania || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=NyngSj9UT6g|szer=200|poz=left|opis=''Al-Mansaf in Jordan''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/mesir-macunu-festival-00642 Mesir macunu]''''' – cukierki z masy krówkowej zmieszanej z 41 rodzajami ziół i przypraw, które w okolicach równonocy wiosennej rozrzuca się z dachów i minaretów Meczetu Sułtana w Magnezji na wybrzeżu egejskim Turcji, na pamiątkę legendy o tym, jak taka pasta uleczyła matkę Sulejmana Wspaniałego || Turcja || 2012 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Mi3V1PF3Y30|szer=200|poz=left|opis=''Mesir Macunu festival''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 Nouruz]''''' – perski Nowy Rok, obchodzony w równownoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku || Afganistan, Azerbejdżan, Indie, Iran, Irak, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5NfrnoMO0Fs|szer=200|poz=left|opis=''Nawrouz, Novruz, Nowrouz…''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/nsima-culinary-tradition-of-malawi-01292 Nsima]''''' – wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej || Malawi || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jG_-e7y9F34|szer=200|poz=left|opis=''Nsima, culinary tradition of Malawi''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oku-noto-no-aenokoto-00271 Oku-noto no Aenokoto]''''' – obrzęd odprawiany dwa razy w roku przez rolników z półwyspu Noto w Japonii, polegający na zaproszeniu ducha pola ryżowego do swojego domu na ofiarną ucztę złożoną m.in. z ryżu, fasoli i ryby || Japonia || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=IQBDHJyfJXE|szer=200|poz=left|opis=''Oku-noto no Aenokoto''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshituthi-shomagongo-marula-fruit-festival-01089 Oshitushi shomagongo]''''' – święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane ''omagongo'' || Namibia || 2015 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZtF6q7GXtzo|szer=200|poz=left|opis=''Oshituthi shomagongo, marula fruit festival''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gingerbread-craft-from-northern-croatia-00356 Pierniki]''' północnochorwackie || Chorwacja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=PgtgK83uQWI|szer=200|poz=left|opis=''Gingerbread craft from Northern Croatia''}}
|-
| rowspan=2 | '''Pilaw''', zwany też '''[https://ich.unesco.org/en/RL/oshi-palav-a-traditional-meal-and-its-social-and-cultural-contexts-in-tajikistan-01191 palawem]''' (po tadżycku) lub '''[https://ich.unesco.org/en/RL/palov-culture-and-tradition-01166 palowem]''' (po uzbecku) – potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej || Tadżykistan|| 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=5W3gBtGJz8A|szer=200|poz=left|opis=''Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan''}}
|-
| Uzbekistan || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=t6H_3uvMNlE|szer=200|poz=left|opis=''Palov culture and tradition''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/beer-culture-in-belgium-01062 Piwo]''' belgijskie || Belgia || 2016 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=HqbuBusP-tU|szer=200|poz=left|opis=''Beer culture in Belgium''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-neapolitan-pizzaiuolo-00722 Pizza]''' neapolitańska || Włochy || 2017 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=F4LpLfF5U34|szer=200|poz=left|opis=''Art of Neapolitan Pizzaiuolo''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/gastronomic-meal-of-the-french-00437 Posiłek gastronomiczny]''' Francuzów – francuski zwyczaj wspólnego celebrowania dobrego jedzenia i picia podczas specjalnych okazji || Francja || 2010 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=6nKBBb72J4k|szer=200|poz=left|opis=''The gastronomic meal of the French''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/pyongyang-raengmyon-custom-01695 Raengmyon]''''' – pochodzący z Pjongjangu chłodnik z makaronu gryczanego zalanego zimnym wywarem mięsnym z dodatkiem mięsa, warzyw i jajek || Korea Północna || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=UqTB2TQQ|szer=200|poz=left|opis=''Pyongyang Raengmyon custom''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/knowledge-of-the-light-rum-masters-01724 Rum jasny]''' kubański || Kuba || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=qQNlxnQYFDI|szer=200|poz=left|opis=''Knowledge of the light rum masters''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/slava-celebration-of-family-saint-patrons-day-01010 Slava]''''' – dzień świętego patrona danej rodziny (rodzaj kolektywnych imienin) obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz || Serbia || 2014 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=m_h1DVoMi3I|szer=200|poz=left|opis=''Slava, celebration of family saint patron's day''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/social-practices-and-knowledge-related-to-the-preparation-and-use-of-the-traditional-plum-spirit-ljivovica-01882 Śliwowica]''' serbska || Serbia || 2022 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=jsWNSh-IfQ8|szer=200|poz=left|opis=''Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica''}}
|-
| '''[https://ich.unesco.org/en/RL/dragon-boat-festival-00225 Święto Smoczych Łodzi]''' obchodzone w Chinach na pamiątkę tego, jak poeta Qū Yuán (czyt.: ''ćchu jłen''; IV/III w.p.n.e.), niczym Wanda Krakówna, w obliczu obcej inwazji utopił się w rzece. W ramach obchodów spożywa się ''zongzi'' (czyt.: ''cąkcy''), czyli czworościenne knedle z kleistego ryżu z mięsnym lub słodkim nadzieniem, które gotuje się zawinięte w liście bambusa, oraz pije się ''xiónghuáng jiǔ'' (czyt.: ''siąchłan ciuł''), czyli wino ryżowe lub jaglane z dodatkiem sproszkowanego realgaru (czerwonego minerału złożonego głównie z siarczku arsenu). || Chiny || 2009 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=T1WQ90F4HlI|szer=200|poz=left|opis=''The Dragon Boat festival''}}
|-
| '''''[https://ich.unesco.org/en/RL/washoku-traditional-dietary-cultures-of-the-japanese-notably-for-the-celebration-of-new-year-00869 Washoku]''''' – tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku || Japonia || 2013 || {{Video|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xtnwt-Jq93E|szer=200|poz=left|opis=''Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese''}}
|}
[[pl:Lista światowego dziedzictwa kulinarnego]]