Changes

== Bigos nowej fozy Novel bigos ==W XVIII wThe 18th century introduced a kind of bigos that was a little more like the one we know today. zaczął pojawiać się bigos nieco bardziej podobny do tegoIt was made from a variety of meats, który znamy obecnie: z różnych rodzajów mięswith exotic spices replaced by domestic herbs and veggies, bez nadmiaru egzotycznych przypraw – ale wciąż jeszcze niekoniecznie z kapustąbut still no cabbage. W We can find the following recipe in ''Kucharz doskonały'' (''Kucharzu doskonałymThe Perfect Cook'' Wojciecha Wielądki, drugiej najstarszej zachowanej w całości drukowanej książce kucharskiej) by Wojciech Wielądko, można znaleźć między innymi taki oto przepis na gorącą przystawkęthe second-oldest fully-preserved cookbook printed in Polish:

| Veal bigos for a starter: Take some veal or other butcher's meat, or some poultry or game; you may also mix various kinds, if you do not have enough of one kind; chop it up, put in a pot together with butter, parsley, onion, chopped shallots, put on a fire, add a pinch of flour, pour in half a glass of boullion and as much [meat] juice, salt, pepper, boil for a quarter, add some coulis [thick sauce of puréed vegetables]. Serve with fried croutons. | oryg = Bigos z cielęciny na przydatek: Weź cielęciny lub innego mięsa jatkowego, albo też z drobiu lub ze zwierzyny pieczonej, możesz różne pomieszać, jeżeli jednego nie masz dosyć, usiekaj, włóż w rondel z masłem, pietruszką, cebulą, szalotką siekaną, przystaw do ognia, wsyp szczubeć mąki, wlej pół szklanki bulionu i tyleż soku, osól, opieprz, gotuj przez kwadrans, przydaj trochę gąszczu. Na wydaniu obłóż grzankami smażonymi.| źródło = Wielądko, Wojciech (1783) [https://polona.pl/item/kucharz-doskonaly-pozyteczny-dla-zatrudniaiacych-sie-gospodarstwem,MzUzMzE3Mw/53 ''Kucharz doskonały'',] Warszawa, sp. 98, own translation

Jest tu jednak pewien szkopuł: But if you think that we're finally going to prove the Polish origin of one of Poland's most famous dishes, then think again. Wielądko nie pisał o&nbspdidn't write about Polish cuisine;kuchni polskiejhis book was a translation of ''La cuisinière bourgeoise'' by Menon. Jego dzieło He modified the book's title to tłumaczenie francuskiej książki Menona ptbetter suit his Polish readers' expectations (the cook in the original title is an urban woman, but the one in Wielądko's translation is a man of unspecified origin), but the recipes themselves remained French, even if much abridged. So does it mean that bigos is originally a French dish then? Yes and no. Wielądko simply used the word ''bigos''as the Polish equivalent to what Menon referred to as 'La cuisinière bourgeoise'hachis'' (pronounced ''<small>AH</small>-shee''Kucharka francuskaand derived from the verb ''hacher'', "to chop", which is related to the English "hatchet"). TytułWe could probably trace the origins of that dish also back to the ancient Roman minutal. ''Minutal'', jak widać''hachis'', zaadaptował do polskich warunków''salmigondis'', ukrywając i&nbsp;stan''hutsepot'', i&nbsp;płeć tytułowej kucharki, ale już same przepisyhodgepodge, bigos... they all belong to receptury z&nbsp;kuchni francuskiejone big family of chopped dishes, choć przetłumaczone nieco po łebkach i&nbsp;mocno skróconeonce featured on tables throughout Europe. Dla porównaniaWhich is not surprising, oto mój przekład oryginalnego przepisuif you think about it:chopping, dicing or mincing was the only way of processing meat before the first half of the 19th century, when the German inventor Karl Drais built the first meat grinder. It was only then that pâtés, sausages and fillings in the form of a uniform mass became possible.

{{cytat| Hachis z&nbsp;rozmaitych mięs na przystawkę: Weź tyle mięsa zwierząt rzeźnychBesides, ile chceszas I've mentioned already, drobiu albo dziczyzny pieczonej na rożnie, a&nbsp;nawet zmieszaj różne, jeśli nie masz wystarczająco dużo jednego rodzaju; posiekaj drobno. Włóż w&nbsp;rondel kawałek masła i&nbsp;bardzo drobno posiekane pietruszkę, cebulę, szczypiorek i&nbsp;dwie szalotki. Postaw na ogniu i&nbsp;dodaj szczyptę mąki. Wymieszaj z&nbsp;połową szklanki bulionu i&nbsp;taką samą ilością soku [z pieczeni], dodaj sól i&nbsp;ziarna pieprzu. Gotuj przez kwadrans, następnie dodaj mięso i&nbsp;podgrzej, ale nie gotuj, żeby nie stwardniało; jeśli chcesz je zagotować, bo masz bardzo twarde mięso, to gotuj przez co najmniej godzinę na bardzo małym ogniu. Żeby związać sos, dodaj nieco coulis [z przetartych warzyw], a&nbsp;jeśli nie masz, to dodaj dwie szczypty bułki tartej. Podając bigos, żeby dobrze wyglądał, obłóż go grzankami ze smażonego chleba, tak jak szpinakit wasn't only meat that was being chopped.| źródło = [Both in Menon] (1771) 's book and in Wielądko'La cuisinière bourgeoise'', Paris, stranslation we can find a recipe for a purely vegetarian dish made from diced root vegatables. 119, tłum. własne}} Ale czy to znaczy, że bigos jest daniem francuskim? I tak, i&nbsp;nie. Potrawy, których nazwy Wielądko przełożył jako calls it "bigos", u Menona nazywają się po francusku: ''hachis'' (wym. "acarrot-and-szi", od ''hacher'', "siekać"). Jeśli prześledzimy ewolucję tej potrawy, to również dojdziemy do rzymskiego minutala. ''Minutal'', ''hachis'', ''salmigondis'', ''hutsepot'', parsnip bigos... to członkowie wielkiej rodziny siekanek, które niegdyś królowały na europejskich stołach. I nic dziwnego: siekanie było jedynym sposobem na rozdrobnienie mięsa, dopóki, w&nbsp;pierwszej połowie XIX w., niemiecki wynalazca Karl Drais nie opracował pierwszej maszynki do mielenia mięsa. Dopiero wtedy można było wreszcie otrzymać pasztety, kiełbasy i&nbsp;farsze w&nbsp;postaci gładkiej masy. Zresztą, jak już wspomniałem, nie dotyczyło to tylko mięs. Zarówno u Menona, jak i&nbsp;u Wielądki, możemy też znaleźć przepis na całkowicie wegetariańską potrawę z&nbsp;siekanych warzyw korzeniowych. Wielądko nazywa ją "korzonki czyli marchew i&nbsp;pasternak z&nbsp;bigosem".

| Cut onions into thin slices, brown them in butter with flour, add some bouillon, bring to boil; then add carrots, parsnips, celeriacs and rutabagas that were precooked and diced; salt, pepper, add a little vinegar and serve with mustard.| oryg = Cebule pokraj w&nbsp;zraziki, zrumień w&nbsp;maśle z&nbsp;mąką, zalej bulionem, dogotuj, wrzuć w&nbsp;to potem marchwi, pasternaków, selerów, brukwi wprzód gotowanej i&nbsp;krajanej, osól, opieprz, wlej odrobinę octu, na wydaniu przydaj musztardy.| źródło = Wielądko, [https://polona.pl/item/kucharz-doskonaly-pozyteczny-dla-zatrudniaiacych-sie-gospodarstwem,MzUzMzE3Mw/133 ''op. cit.'',] sp. 260