5,079
edits
Changes
== Cookery Bookery ==
[[File:Babilońska tabliczka kucharska.jpg|thumb|upright|Babilońska tabliczka kucharska datowana na ok. 1900–1600 r.p.n.eA Babylonian cookery tablet dated to ca.1900--1600 BCE, zawierająca containing 25 przepisów na zupystew recipes]]Książka kucharska to jeden z najstarszych gatunków literackich na świecie. Najstarsze znane receptury kulinarne zapisano pismem klinowym na glinianych tabliczkach w Babilonii już w XIX w.p.nCookbook is one of the oldest literary genres in the world.eThe earliest known culinary recipes were written down in cuneiform script on clay tablets in Babylonia around the 19th century BCE.<ref>{{Cyt
| tytuł = Lapham's Quarterly
| nazwisko r = Barjamovic ''et al.''
| rozdział = The Ancient Mesopotamian Tablet as Cookbook
| adres rozdziału = https://www.laphamsquarterly.org/roundtable/ancient-mesopotamian-tablet-cookbook
| data = 11 czerwca June 2019 }}</ref> A i te zostały zapewne przepisane z jakichś jeszcze starszychAnd even these were most likely copied from even older tablets, lecz nie zachowanych tabliczeknow lost to time. You see, tak że można je już nazwać ''przepisami'this is the thing with recipes: they're much more likely to be copied than written from scratch. Bo taka już jest natura tego gatunkuIn Polish, że przepisy częściej się the word for "recipe" is ''przepisuje"przepis"'' niż pisze zupełnie od nowa, which literally means "something that is rewritten". Przepisywacz czasami coś od siebie dodaOftentimes the copyist will add something to the recipe, czasem coś skrócior perhaps makes some abridgements, wyrzuci czy przerobi, i tak te przepisy sobie ewoluująredactions or modifications -- thus allowing the recipe to evolve. W epoce przedinternetowej trudno chyba o lepszy przykład memówIn pre-Internet times, czyli jednostek ewolucji kulturowejculinary recipes were probably some of the best examples of memes,or units of cultural evolution.<ref>Wielu ludziom memy kojarzą się tylko z głupawymi obrazkami w InternecieMany people think of memes as nothing but silly pictures shared on the Internet, but they are, in fact, mimo że tak naprawdę istnieją już od tysięcy lat – od kiedy ludzie zaczęli w ogóle tworzyć kulturęas old as human culture itself. The Internet jest dla memów tylko nowym is only a new mediumfor memes to spread in, w którym mogą się rozprzestrzeniać i ewoluować szybciejfaster than ever before. The notion of memes, niż kiedykolwiek wcześniej. Pojęcie memu jako kulturowego odpowiednika genu ukuł słynny biologas cultural equivalents of genes, profwas coined by the famous biologist Prof. Richard Dawkins w in 1976 r. (gdy Internet był jeszcze w powijakachwhen the Interent was still in its infancy), aby pokazać, że mechanizmy ewolucji można badać nie tylko w naukach o życiu who wanted to show that you also can study evolution outside biology ({{Cyt | tytuł = Samolubny gen | inni = tłum. Marek Skoneczny | url = The Selfish Gene
| nazwisko r = Dawkins
| imię r = R.
| rozdział = Memy: nowe replikatory | wydawca = Prószyński i S-ka | miejsce = Warszawa Oxford University Press | rok = 19961989 | strony = 262–278189–201 }}). Wkrótce samo pojęcie memu okazało się nośnym i szybko ewoluującym mememThe idea of a meme would soon become a successful and quickly evolving meme in and of itself.</ref> niż właśnie receptury kulinarne.
Trudno zatem mówić o autorach dawnych książek kucharskich. Nawet jeśli ktoś się na takiej książce podpisał, to nie wiadomo, czy był on faktycznie autorem, czy też raczej tłumaczem, redaktorem, kopistą albo wydawcą. Często pewnie wszystkim tym po trochu. Dla uproszczenia będę taką osobę nazywał autorem, ale trzeba pamiętać, że ktoś taki niekoniecznie bywał twórcą w rozumieniu dzisiejszego ustawodawstwa o prawach autorskich. Samo pojęcie praw autorskich nie istniało zresztą przed XIX wiekiem. Wcześniej książki (nie tylko kucharskie) po prostu przepisywano lub przedrukowywano, z mniejszymi lub większymi modyfikacjami, bez pytania nikogo o zgodę, czasem podając nazwisko autora, a czasami