5,079
edits
Changes
== The Baker in Spite of Himself ==
[[File:August Zang.jpg|thumb|upright=.7|August Zang (1807–1888), bisnesmen a businessman (zdjęcie koloryzowanecolourised)]]Jak podaje badacz historii bagietek i rogalików According to Jim ChevallierChevalier, a specialist in French bread history, Christopher August Zang urodził się w was born in 1807 rin the family of a Viennese surgeon. w rodzinie wiedeńskiego chirurgaAs young man, Zang served as an artillery officer and studied chemical engineering in the Austrian capital. Za młodu służył jako oficer artylerii i pod tym kątem studiował w austriackiej stolicy inżynierię chemiczną. Kiedy Zang miał When he was 28 lat, jego karierę wojskową przerwała śmierć ojcahis military career was cut short by his father's death. No bo na co komu karieraAfter all, jeśli odziedziczyło się po ojcu pokaźny majątekwhy pursue a career of any kind, if you've inherited a fortune from your dad? Majątku starczyło na jakiś czas beztroskiego życiaThe inheritance was enough for some time of carefree life and then, aż nagle pieniądze się skończyłyall of a sudden, it ran dry. Zang powetował to sobie wżeniając się w bogatą rodzinęmanaged a soft landing by marrying into an affluent family, but this experience taught him that once you earn some funds, ale it's better to doświadczenie nauczyło go, że raz pozyskany majątek lepiej jednak zainwestować, niż cały od razu przejeśćinvest them rather than blow them all on consumption. W Zangu obudziła się nagle żyłka do interesów – jak się miało wkrótce okazać, facet miał niemały talent biznesowyAnd so Zang discovered in himself a knack for entrepreneurship.
<nomobile>[[File:Piekarnia Wiedeńska Zanga.jpg|thumb|left|upright=.8|Piekarnia Wiedeńska The Viennese Bakery (''Boulangerie Viennoise'') przy ul. at 92, rue de Richelieu 92 w Paryżu, która ok. in Paris, which circa 1909 r. nadal nosiła na szyldzie nazwisko Zangastill displayed Zang's name in its shop sign]]</nomobile>Zakład Zanga działał pod nazwą Zang's establishment was known as ''Boulangerie Viennoise'' (czyt, or "Viennese Bakery".: „bulanż-ri wien-łaz”)True to its name, czyli „Piekarnia Wiedeńska”. Zgodnie z nazwąit offered Austrian breadstuffs that had been hitherto unknown in Paris, oferowała nieznane wcześniej w Paryżu naddunajskie rodzaje pieczywa – wśród nich przede wszystkim such as ''[[Co_nam_dała_bitwa_pod_Wiedniem?#Rogaliki|Kipferl]]'', czyli wiedeńskie rogaliki, przez Francuzów nazwane „or Viennese crescent rolls (dubbed "''croissants''” (czyt.: „krła-san”" by the French), czyli „półksiężycami”, oraz kajzerki (and ''Kaisersemmel''), które dla Paryżan były po prostu „wiedeńskimi bułeczkami” or kaiser rolls („which Parisians referred to simply as "''petits pains viennois''”", czyt.: „pti pę wien-ła”or "little Viennese breads"). Sukces komercyjny Zanga zaczęli wkrótce kopiować miejscowi piekarze; w Zang's commercial success was soon copied by local bakers, so that by 1840 r. zakładów produkujących pieczywo „wiedeńskie” było już w Paryżu dwanaściethere had already been a dozen shops offering "Viennese" breads in Paris.
Osiem lat później przyszła Wiosna Ludów, zaburzając nieco porządek zaprowadzony w Europie po wojnach napoleońskich. Francja na powrót stała się republiką; w Austrii zmiany były mniej spektakularne, ale udało się przepchnąć reformy, które wprowadziły m.in. większą niż wcześniej wolność prasy. Zang uznał to za okazję, żeby zainwestować w zupełnie nowy biznes. Sprzedał piekarnię, wrócił do Wiednia i tam został wydawcą prasowym. Także i tu postawił na innowacje: jego gazeta ''Die Presse'' drukowała krótkie akapity w kolumnach, powieści w odcinkach oraz liczne reklamy, pozwalające utrzymać konkurencyjną cenę. W branży prasowej Zang wytrzymał prawie dwie dekady, po których sprzedał wydawnictwo i zainwestował w bankowość oraz przemysł wydobywczy (kopalnia węgla brunatnego, którą kupił w Styrii, do dziś nosi nazwę Zangtal).
Zang był niewątpliwie człowiekiem zamożnym i wpływowym, ale baronem był tylko w sensie metaforycznym, bo żadnych tytułów szlacheckich ani nie odziedziczył, ani nie zdobył za życia. Czy był dumny ze swojego wkładu w rozwój francuskiego piekarstwa? Niespecjalnie. Ten epizod w swoim życiu starał się raczej ukryć, tym bardziej, im częściej przeciwnicy biznesowi i polityczni nazywali go zwykłym piekarzem. Na przekór tym staraniom jego nazwisko pozostało na tyle silną marką na paryskim rynku pieczywa, że kolejni właściciele piekarni przy ul. Richelieu 92 za żadne pieniądze nie chcieli się zgodzić na usunięcie słowa „Zang” z szyldu – jeszcze długo po jego śmierci w 1888 r.
<mobileonly>[[File:Piekarnia Wiedeńska Zanga.jpg|thumb|left|upright=.8|Piekarnia Wiedeńska The Viennese Bakery (''Boulangerie Viennoise'') przy ul. at 92, rue de Richelieu 92 w Paryżu, która ok. in Paris, which circa 1909 r. nadal nosiła na szyldzie nazwisko Zangastill displayed Zang's name in its shop sign]]</mobileonly>
Tymczasem pieczywo wiedeńskie we Francji ewoluowało. Na początku XX w. przyjęło się w języku francuskim słowo „''viennoiserie''” (czyt.: „wienłaz-ri”) na oznaczenie „luksusowego pieczywa typu wiedeńskiego”, ale równocześnie owa „wiedeńszczyzna” stawała się coraz bardziej francuska niż wiedeńska. Do wyrobu rzekomo wiedeńskich rogalików zaczęto używać ciasta francuskiego zamiast tradycyjnego ciasta drożdżowego. To ostatnie przetrwało jednak w bułkach nowego typu, który upowszechnił się dopiero w latach 20. Były to bułki długie i wąskie, białe i słodkawe (co odpowiadało konsumentom), ale błyskawicznie czerstwiały, więc trzeba było je kupować nawet 2–3 razy dziennie (co odpowiadało właścicielom piekarni). Od charakterystycznego kształtu nazwano je „pałeczkami”, czyli „bagietkami” („''baguettes''”). I tak narodziło się francuskie pieczywo, jakie znamy dzisiaj.