Changes

Jump to navigation Jump to search

Tea or Coffee?

4,018 bytes added, 17:58, 8 March 2019
no edit summary
{{Cytat
| <poem>Takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju:
W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju,
Jest do robienia kawy osobna niewiasta,
Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta
Lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku
I zna tajne sposoby gotowania trunku,
Który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu,
Zapach moki i gęstość miodowego płynu.</poem>
| <poem>Such coffee as in Poland you'll not find elsewhere:
In a good house, in Poland, by old custom there,
Which as jet-black as coal is, and as amber limpid:
Is as fragrant as mocca, and as honey viscid.</poem>
| źródło = {{Cyt | nazwisko = Mickiewicz, | imię = Adam | inni = translated by Marcel Weyland | tytuł = Pan Tadeusz, ''[or The Last Foray in Lithuania: A Tale of the Gentry during 1811-1812 | url = https://pl.wikisource.org/wiki/Pan_Tadeusz_(wyd._1921) Pan Tadeusz }}, Book II, or The Last Foray in Lithuaniaverses 500–507| oryg = <poem>Takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju: A Tale of the Gentry during 1811-1812W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju,Jest do robienia kawy osobna niewiasta,Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miastaLub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunkuI zna tajne sposoby gotowania trunku,]'' translated by Marcel WeylandKtóry ma czarność węgla, book IIprzejrzystość bursztynu, verses 500–507Zapach moki i gęstość miodowego płynu.</poem>
}}
{{clear}}
It seems that coffee had become well established as a popular drink in Poland by Mickiewicz's time. After all, as you may remember from [[What has the Battle of Vienna given us?|my post about the Battle of Vienna]], the Poles had learned to enjoy coffee already back in the 17th century – from the Ottoman Turks, whom the Polish forces so valiantly vanquished. Or did they? Would they really ape the habits of their enemies? Let's see what another Polish poet had to write about what he called ''kaffa'' two centuries before Mickiewicz:
[[File:Coffeezwwk.png|thumb|left|250px350px|Great coffee traditions: American, Italian, Arabic, Turkish]]
{{Cytat
| <poem>W Malcieśmy, pomnę, kosztowali kafy,
Trunku dla Baszów Murata, Mustafy
I co jest Turków, ale tak szkarady
Napój, tak brzydka trucizna i jady,
Co żadnej śliny nie puszcza za zęby,
Niech chrześcijańskiej nie plugawi gęby...</poem>
| <poem>In Malta, I recall, we have sampled ''kaffa'',
A drink for the pashas, Murat and Mustafa.
A brew so disgusting, of heathens uncouth,
Let in never befoul a good Christian's mouth!</poem>
| źródło = {{Cyt | nazwisko = Morsztyn [misattributed to Zbigniew Morsztyn, ] | imię = Jan Andrzej; misattributed to] Morsztyn, Zbigniew, '' | tytuł = Do Stanisława Morsztyna Rotmistrza JKMości, [Poezye | url = https://polona.pl/item/poezye-zbigniewa-morsztyna,ODA3NjEzNDY/70 Poezye]'', | wydawca = | miejsce = Poznań | rok = 1844, p. | strony = 31 }}, own translation| oryg = <poem>W Malcieśmy, pomnę, kosztowali kafy,Trunku dla Baszów Murata, MustafyI co jest Turków, ale tak szkaradyNapój, tak brzydka trucizna i jady,Co żadnej śliny nie puszcza za zęby,Niech chrześcijańskiej nie plugawi gęby {{...}}</poem>
}}
{{clear}}
{{Cytat
| <poem>Ei! wie schmeckt der Coffee süße,
Lieblicher als tausend Küsse...</poem>
| <poem>Oh, how the taste of coffee sweet is,
Lovelier than a thousand kisses{{...}}</poem>| źródło = {{Cyt | nazwisko = Picander | tytuł = Schweigt stille, ''[plaudert nicht | url = http://kbpp.org.pl/bwv-211 Schweigt stille, plaudert nicht }},]'' own translation| oryg = <poem>Ei! wie schmeckt der Coffee süße,Lieblicher als tausend Küsse {{...}}</poem>
}}
{{Cytat
| Before coffee was known, the fair sex would have soup made of beer, wine, sugar, eggs, saffron and cinnamon as their morning meal. <small>[{{...]</small> }} But after the soup, the ladies of the house and their visitors would secretly walk down to the medicine cabinet where they would wash the bland soup down with liquors, coming out as various harridans, capricious freaks and fiery drunks – effects which coffee does not bring, for which we ought to be grateful to him who first brought it to our land, as it saved not only the fair sex, but many a man as well, from vodka, which ruins one's health and mind.| źródło = {{Cyt | tytuł = Opis obyczajów i&nbsp;zwyczajów za panowania Augusta III | nazwisko r = Kitowicz, | imię r = Jędrzej, ''[ | rozdział = O trunkach | adres rozdziału = https://pl.wikisource.org/wiki/O_trunkach Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III,]'' | wydawca = | miejsce = Poznań | rok = 1840, pp. | strony = 211–212 }}, own translation| oryg = Póki {{...}} nie była znajoma kawa, biała płeć dystyngwowana na ranny posiłek używała polewki robionej z&nbsp;piwa, wina, cukru, jajec, szafranu albo cynamonu. {{...}} Ale za to po poleweczce jejmoście domowe same i&nbsp;z goszczącemi na sekret przechodziły się często do apteczki i&nbsp;tam wódeczką mdlącą poleweczkę zakrapiając, często się gorzałką rozpajały i&nbsp;na rozmaite jędze, dziwaczki, chimeryczki, nareszcie na pijaczki ogniste wychodziły; których defektów rozumu, że kawa nie sprawuje, chwalić ją stąd należy i&nbsp;dzięki oddawać temu, kto ją pierwszy do naszego kraju sprowadził, albowiem ona nie tylko białą płeć, ale też i&nbsp;wielu mężczyzn od gorzałki, niszczącej zdrowie i&nbsp;rozum, zachowała.
}}
{{Cytat
| Some peasants drunk a few litres each in a single evening. They didn't realize coffee is a liquid more potent than alcohol. An ambulance from a nearby town took them to a hospital for treatment of a serious heart condition. The rest of the populace, having learned from this sudden and sad experience, reverted to their old alcoholic ways.
| źródło = {{Cyt | nazwisko = Otwinowski, | imię = Stefan, '' | tytuł = Pamiątki i &nbsp;herezje'', | miejsce = Kraków | rok = 1968, p. | strony = 47, }}; quoted in: {{Cyt | nazwisko = Tarasiewicz, | imię = Kordian, '' | tytuł = Kawa i &nbsp;herbata na ziemiach polskich: Handel, konsumpcja, obyczaje'', | wydawca = Szkoła Główna Handlowa | miejsce = Warszawa | rok = 2009, p. | strony = 158 }}, own translation| oryg = Niektórzy chłopi wypili po kilka litrów w ciągu całego wieczoru. Nie przypuszczali, że jest to płyn o&nbsp;mocy większej od alkoholu. Pogotowie z&nbsp;sąsiedniego miasta zabrało ośmiu mężczyzn w stanie ciężkiego poszkodowania serca na leczenie kliniczne. Reszta ludności, nauczona gwałtownym i&nbsp;smutnym doświadczeniem, wróciła do starych alkoholowych metod.
}}
All other Slavic languages except Polish, that is. The Polish word for tea is ''herbata'', which comes from Latin ''herba thea'', or "tea herb". But it couldn't be that simple. The word for tea may have come from the west, but the word for "kettle" – ''czajnik'' – comes from Russian. Why isn't it called ''herbatnik'', you might ask. Well, this word is already taken; it refers to a biscuit to be served with tea.
[[File:Tea.png|thumb|250px350px|left|Great tea traditions: English, Russian, Moroccan, Chinese]]
As you could see in the map (or mug) at the top of this post, there are only two predominantly tea-drinking regions in Europe: the British Isles in the west and the former Russian Empire in the east. The English tea-drinking tradition dates back to the times when the commodity was still being imported from Asia almost exclusively by Dutch and Portuguese merchants. The first batch of tea appeared in England in 1657, but it's the 1662 marriage of King Charles II, who grew up in the Netherlands, to the Portuguese princess, Catherine of Braganza, that is remembered as the birth of the English tea-drinking culture. Catherine, in particular, was known for inviting her guests for a light meal centered on tea and cakes at (you guessed it) five o'clock.
{{Cytat
| One of the golden rules for hostesses entertaining American troops should be not to serve them coffee unless they know how to make it in the American manner. Most Americans are unanimous in condemning Australian coffee for being too weak, for being made from coffee mixed with chicory, and because the milk is boiled with the coffee. At one party recently an American, after tasting his hostess's coffee, asked in all innocence, "What's this – cocoa?"
| źródło = ''[{{Cyt | tytuł = The Argus | rozdział = Coffee for Americans | adres rozdziału = https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/8242742?browse=ndp%3Abrowse%2Ftitle%2FA%2Ftitle%2F13%2F1942%2F04%2F20%2Fpage%2F618930%2Farticle%2F8242742#correctionsModal Coffee for Americans], The Argus'', | miejsce = Melbourne | data = 20 April kwietnia 1942, p. | strony = 5}} }}
The same piece then advised to use a "special kind of percolator" and that "a pinch of salt and mustard added to the coffee will improve its flavour." Anyway, Australians increasingly saw coffee as a token of modernity, glamour, convenience (especially after Nestlé instant coffee appeared in 1948) and being a nation all its own rather than a colonial outpost of the British Empire. The trend continued after the war and today, as we saw above, coffee is at least as popular down under as tea is.
{{Cytat
| If the Chinese sent all of their poisons to us, they would never cause us as much harm as they do with their tea. Maybe it is useful in some cases, but frequent use of this warm water weakens one's nerves and digestive vessels {{...}}| źródło = {{Cyt | nazwisko = Kluk, | imię = Krzysztof, '' | tytuł = Dykcjonarz roślinny'' ( | rok = 1786), }}; quoted in: {{Cyt | nazwisko = Gloger | imię = Zygmunt, ''[ | tytuł = Encyklopedia staropolska | url = https://pl.wikisource.org/wiki/Strona:PL_Gloger-Encyklopedja_staropolska_ilustrowana_T.2_254.jpg Encyklopedia staropolska,]'' | miejsce = Warszawa | rok = 1901, vol. | tom = II, p. | strony = 254 }}, own translation| oryg = Gdyby Chiny wszystkie swoje trucizny przesłały, nie mogłyby nam tyle zaszkodzić, ile swoją herbatą. Może to być, że w jakim przypadku jest użyteczną, ale częste zażycie owej ciepłej wody osłabia nerwy i&nbsp;naczynia do strawności służące {{...}}
}}
{{Cytat
| Tea best expresses the mind of our age. It is something faintFaint, pale yellow-greenish, romantic, half-astringent, half-sweet, and ethereal! It is, in short, modern poetry. How superior to boring, classic coffee!| źródło = {{Cyt | tytuł = Chaos: Szczypta kadzidła cieniom wierszokletów | nazwisko r = Zawadzki, | imię r = Adam, ''[ | rozdział = Herbata | adres rozdziału = https://polona.pl/item/chaos-szczypta-kadzidla-cieniom-wierszokletow-od-witalisa-komu-jedzie,ODAwNTczMjM/42 Herbata;] Chaos: Szczypta kadzidła cieniom wierszokletów'', | wydawca = | miejsce = Wilno | rok = 1842, p. | strony = 37 }}, own translation| oryg = Herbata wyraża najlepiej myśl naszego wieku. Jest to coś omdlałego, blado-żółto-zielonawego, romantycznego, półcierpkiego, półsłodkiego, eterycznego! jest to jednem słowem poezja nowoczesna. Ileż tu wyższości od nudnej klasycznej kawy!
}}
{{Cytat
| Oh, samovars, daddy! Samovar and chay! People now drink tea everywhere in the morning and in the evening, and we're the only ones to choke on linden and mullein tisanes{{...}}| źródło = {{Cyt | tytuł = Obrazy litewskie | nazwisko r = Chodźko, | imię r = Ignacy, ''[ | rozdział = Samowar | adres rozdziału = https://polona.pl/item/ostatnia-sesja-eksdywizji-samowar-powrot-dziedzica,NzUxODk3MTY/35Samowar;] Obrazy litewskie'', Lwów – Złoczów [34 | wydawca = | miejsce = Lwów–Złoczów | rok = 1924], vol. | tom = II, pp. | strony = 31–32 }}, own translation| oryg = Ach! samowary papuniu, samowar i&nbsp;czaju, wszak to wszędzie piją herbatę z&nbsp;rana i&nbsp;wieczorem nawet, a&nbsp;my tylko jedni lipowym kwiatem i&nbsp;dziewanną dusić się musimy {{...}}
}}
{{Cytat
| You're on about the samovar again? What do you need it for, love? I drink vodka in the morning and you help me sometimes. Oh, and you can brew coffee, when some lord shows up{{...}}
| źródło = ''ibid''., p. 33, own translation
| oryg = Czy znowu z&nbsp;samowarem? na co tobie duszko on potrzebny? ja piję z&nbsp;rana wódkę i&nbsp;ty czasami mnie pomagasz; no i&nbsp;kawę zgotujesz, kiedy jaki mości pan przywlecze się {{...}}
}}
== Bibliography ==
* {{Cyt | tytuł = M/C Journal | nazwisko r = Adams, | imię r = Jillian Elaine, ''[ | rozdział = Marketing Tea against a&nbsp;Turning Tide: Coffee and the Tea Council of Australia 1963–1974 | adres rozdziału = http://journal.media-culture.org.au/index.php/mcjournal/article/view/472 Marketing Tea against a Turning Tide: Coffee and the Tea Council of Australia 1963–1974]'' in: ''M/C Journal'', vol. 2, no. | wydawca = | miejsce = | rok = 2012 | wolumin = 15 (2 (2012) | tom = | strony = }}* {{Cyt | nazwisko = Bruce, | imię = Bryan, '' | innni = tłum. Ewa Kleszcz | tytuł = Historia Smaku: Jak warzywa i &nbsp;przyprawy budowały fortuny, wywoływały wojny i &nbsp;wpędzały ludzi w szaleństwo'' (original title: ''A Taste of History: The Stories Behind Our Favourite Foods''), transl. Ewa Kleszcz, | wydawca = | miejsce = Warszawa | rok = 2011 }}* {{Cyt | nazwisko = Brioist | imię = Pascal | nazwisko2= Quellier | imię2 = Florent | tytuł = La table de la Renaissance&nbsp;: Le mythe italien | nazwisko r = Galli, | imię r = Marika, '' | rozdział = L'Italie et la France face à quelques apports alimentaires en provenance du Nouveau Monde'', in: Brioist, Pascal; Quellier, Florent (ed.), ''La table de la Renaissance&nbsp;: Le mythe italien'', | wydawca = | miejsce = Tours–Rennes | rok = 2018, pp. | strony = 229–246 }}* {{Cyt | nazwisko = Meyzie, | imię = Philippe, '' | tytuł = L'Alimentation en Europe à l'époque moderne'', | wydawca = | miejsce = Paris | rok = 2010 }}* {{Cyt | nazwisko = Tarasiewicz, | imię = Kordian, '' | tytuł = Kawa i &nbsp;herbata na ziemiach polskich: Handel, konsumpcja, obyczaje'', | wydawca = Szkoła Główna Handlowa | miejsce = Warszawa | rok = 2009 | strony = 158 }}
{{Nawigacja|poprz=A Fried Pie and a Fish Dish}}

Navigation menu